ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਨਜ਼ਦੀਕ ਆ ਗਈਆਂ ਹਨ ਤੇ ਤਕਰੀਬਨ ਹਰ ਜਾਗਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਚੋਣਾਂ ਦੀ ਪੌਣ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਕਹਿਣ ਦਾ ਭਾਵ ਹਰ ਸਰਗਰਮ ਪੰਜਾਬੀ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਾਰੀਆਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀਆਂ ਹਰ ਹੀਲਾ-ਵਸੀਲਾ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਨਵੇਂ-ਨਵੇਂ ਹਥਕੰਡੇ ਅਪਣਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਸੇ ਕੜੀ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਦਲਿਤ ਵਿਰੋਧੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ 'ਆਪ' ਦਾ ਮੁਖੀਆ ਅਰਵਿੰਦ ਕੇਜਰੀਵਾਲ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੰਡਲ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਅੰਦੋਲਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਆਪਣੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀ 'ਆਪ' ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਖੇਤਰ 'ਚ ਵੱਡੀ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਰਾਮ ਲੀਲਾ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਸਵਰਾਜ ਦੇ ਹਮਾਇਤੀ ਬਣ ਕੇ ਲੋਕਪਾਲ ਬਿੱਲ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਐਂਡ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਜੋ ਵੀ ਚੱਕਰਵਿਊ ਰਚਿਆ, ਉਹ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਭਾਰਤੀ ਦੇ ਧਿਆਨ 'ਚ ਹੈ। ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸ ਨੇ ਇਕ-ਇਕ ਕਰਕੇ ਮੁੱਖ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਲਈ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਕੇ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਸਾਂਠ-ਗਾਂਠ ਨਾਲ ਅਤੇ ਤੇਜ਼-ਤਰਾਰ ਕਲਾਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਸੀਟ 'ਤੇ ਬੈਠ ਗਿਆ। ਮੇਰੇ ਖਿਆਲ 'ਚ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਲੰਬੀ-ਚੌੜੀ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਮੌਜੂਦਾ ਚੋਣਾਂ 'ਚ 'ਆਪ' ਵੱਲੋਂ ਅਪਣਾਏ ਗਏ ਹਥਕੰਡਿਆਂ 'ਚੋਂ ਇਕ ਹਥਕੰਡਾ ਕਿ ਡਿਪਟੀ ਸੀਐੱਮ ਦਲਿਤ ਹੋਵੇਗਾ। ਸਵਾਲ ਇਹ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਹੜਾ ਅਰਵਿੰਦ ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਸਾਰੀਆਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਚੱਜੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਰਾਜਨੀਤੀ ਸਿਖਾਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਉਹ ਇਹ ਗੱਲ ਕਿਉਂ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦਲਿਤਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਉਹ ਉਹੋ ਹੀ ਫਾਰਮੂਲਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਹੜੇ ਫਾਰਮੂਲੇ ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਬਾਦਲ ਜਾਂ ਦੂਸਰੀਆਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀਆਂ ਕਰਦੀਆਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਇਹ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਡਿਪਟੀ ਸੀਐੱਮ ਦਲਿਤ ਹੀ ਕਿਉਂ ਹੋਵੇ? ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਇਹ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਆਖਦਾ ਕਿ ਡਿਪਟੀ ਸੀਐੱਮ ਉਹ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਦੀ ਨੀਅਤ ਅਤੇ ਨੀਤੀ ਗਰੀਬ ਪੱਖੀ ਹੋਵੇਗੀ, ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਬਣਾਉਣ ਪੱਖੀ ਹੋਵੇਗੀ, ਕੀ ਫਰਕ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਦਲਿਤ ਦੇ ਉੱਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਦੇ ਨਾਲ। ਜੇ ਪਿਛਲ ਝਾਤ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਜਗਜੀਵਨ ਰਾਮ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਉੱਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕੀ ਉਸ ਦੇ ਉੱਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਨਾਲ ਦਲਿਤਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਹੱਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤ ਦਾ ਹੋਮ ਮਨਿਸਟਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕੀ ਉਸ ਦੇ ਹੋਮ ਮਨਿਸਟਰ ਬਣਦਿਆਂ ਹੀ ਦਲਿਤਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ 'ਚ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਆ ਗਈ ਸੀ। ਜੇਕਰ ਮੰਨ ਲਓ ਵਿਜੇ ਸਾਂਪਲਾ ਵਰਗਾ ਦਲਿਤ ਲੀਡਰ ਡਿਪਟੀ ਸੀਐੱਮ ਬਣ ਵੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਕੀ ਉਮੀਦ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ? ਜਿਸ ਦੇ ਨੱਕ ਥੱਲੇ ਉਸ ਦਾ ਆਪਣਾ ਹੀ ਮਹਿਕਮਾ ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ ਮੰਤਰਾਲਾ ਅਧੀਨ ਤਕਰੀਬਨ 4.50 ਲੱਖ ਦਲਿਤ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕਾਲਜਾਂ ਅਤੇ ਸੜਕਾਂ 'ਤੇ ਲੇਲੜੀਆਂ ਕੱਢਦਾ ਬੀਤੇ ਦਿਨੀਂ ਆਮ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਮਸਲਾ ਤਾਂ ਹੱਲ ਕੀ ਕਰਨਾ ਸੀ, ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਦਲਿਤ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਹਾਅ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਮਾਰਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਹਿਣ ਨੂੰ ਲੀਡਰੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੇਸ਼ੇ ਵਜੋਂ ਉਹ ਪਲੰਬਰ ਸੀ ਪਰ ਆਪਣੇ ਹੀ ਮਹਿਕਮੇ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਤੀਆਂ ਕਾਰਣ ਦਲਿਤ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਨਿਕਲੇ ਅੱਖਾਂ 'ਚੋਂ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਉਹ ਰੋਕ ਨਹੀਂ ਸਕਿਆ। ਬਲਕਿ ਮੋਦੀ ਦੀਆਂ ਤਾਰੀਫਾਂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਿਅਸਤ ਰਿਹਾ। ਇੱਥੇ ਇਹ ਵੀ ਸਮਝਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਨੇ ਦਲਿਤਾਂ ਲਈ ਸ਼ਗਨ ਸਕੀਮ, ਆਟਾ-ਦਾਲ, ਫਰੀ ਬਿਜਲੀ-ਪਾਣੀ ਆਦਿ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵੱਡਾ ਲੌਲੀਪਾਪ ਦਲਿਤਾਂ ਨੂੰ ਭਰਮਾਉਣ ਲਈ ਦਲਿਤ ਉੱਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਚਲੋ ਮੰਨ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ ਉਸ ਵੱਲੋਂ ਇਹ ਗੱਲ ਪੱਕੀ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਉਸ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਆਵੇਗੀ ਤਾਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਦਲਿਤ ਨੂੰ ਡਿਪਟੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣਾਏਗਾ ਪਰ ਇੱਥੇ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਵਾਲ ਇਹ ਵੀ ਖੜ੍ਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦਲਿਤ ਡਿਪਟੀ ਸੀਐੱਮ ਦੀ ਬਜਾਏ ਦਲਿਤ ਸੀਐੱਮ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ?ਨਾਲੇ ਸੀਐੱਮ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਾਰ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਮੰਸ਼ਾ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਵੇਗੀ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਦਲਿਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਪਿਆਰ ਸੱਚਾ ਹੈ ਜਾਂ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਕਿ ਦੂਸਰੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵਾਂਗ ਉਹ ਵੀ ਦਲਿਤਾਂ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮੂਰਖ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੰਨ ਵੀ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹ ਦਲਿਤਾਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਦਲਿਤਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕੀ ਉਹ ਵਾਈਟ ਪੇਪਰ ਜਾਰੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦਿੱਲੀ 'ਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਦਲਿਤਾਂ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਕਿੰਨੇ ਕੁ ਸੰਤੋਸ਼ਜਨਕ ਹਨ ਤਾਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਜਵਾਬ ਹੋਵੇਗਾ, ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ। ਕਿਉਂਕਿ 'ਆਪਣੀ ਮਿੱਟੀ ਆਪਣੇ ਲੋਕ' ਸੰਸਥਾ ਰਾਹੀਂ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਸਰਵੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ 'ਚ ਦਲਿਤਾਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਾੜੇ ਹਾਲਾਤ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਮੈਂ ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਨੂੰ ਨਿੱਜੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਲੇਖ ਰਾਹੀਂ ਅਤੇ ਪੱਤਰ ਲਿਖ ਕੇ ਸੁਝਾਅ ਦੇਣਾ ਚਾਹਾਂਗਾ ਕਿ ਜੇ ਉਹ ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਦਲਿਤਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਰ ਇਕ ਦਲਿਤ ਦੀਆਂ ਮੁਢਲੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਰੋਟੀ, ਕੱਪੜਾ, ਮਕਾਨ, ਸਿਹਤ, ਸਿੱਖਿਆ, ਜੌਬ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਦਿੱਲੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਇਕ ਅਪਾਤਕਾਲੀਨ ਬਿੱਲ ਲੈ ਕੇ ਪਾਸ ਕਰਕੇ ਉਸ ਦਾ ਐਕਟ ਬਣਾ ਕੇ ਲਾਗੂ ਕਰੇ ਤਾਂ ਜੋ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ 'ਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦਲਿਤ ਉਸ ਨੂੰ ਵੋਟ ਤੇ ਸਪੋਰਟ ਕਰਨ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਫ ਹੈ ਕਿ ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਨੇ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੰਨਾ ਹਜ਼ਾਰੇ ਨੂੰ ਅਤੇ ਦੂਸਰੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਵਰਤ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਸੱਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਫੈਲੀ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਦਲਿਤਾਂ ਨੂੰ ਭਰਮਾ ਕੇ ਦਲਿਤਾਂ ਦੇ ਵੋਟ ਲੈ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸੱਤਾ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਲੈਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਇੰਨੀ ਸੌਖੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿੰਨੀ ਉਹ ਸਮਝ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਵੀ ਥੋੜ੍ਹੇ ਹੀ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। - ਅਜੇ ਕੁਮਾਰ
ਨੈਤਿਕਤਾ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ 'ਚ ਮੋਰਾਲੈਟੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਨੈਤਿਕਤਾ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨੈਤਿਕਤਾ ਵਜੋਂ ਹੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਨੈਤਿਕਤਾ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਗਲਤ ਅਤੇ ਸਹੀ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ। ਸਮਾਜਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਦੋਂ ਕਿਤੇ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕੁਝ ਗਲਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਅਪਰਾਧ ਬੋਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਨੈਤਿਕਤਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਅਲਬਰਟਾ ਸਟੇਟ ਦੀ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਰੈਡਫੋਰਡ ਨੇ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਇਸ ਲਈ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੀ. ਏ. ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਮਹਿੰਗੀ ਕਲਾਸ ਵਿੱਚ ਹਵਾਈ ਸਫ਼ਰ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਣ ਕੈਨੇਡਾ ਸਰਕਾਰ ਦਾ 9000 ਡਾਲਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਰਚ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਗਲਤੀ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਨੈਤਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦਿੱਤਾ। ਜੇ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਆਪਣੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲੀਡਰਾਂ ਦੀ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਲਿਤ ਲੀਡਰਾਂ ਦੀ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਸਿਰ ਸ਼ਰਮ ਨਾਲ ਝੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਭ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਗਰਮ ਹੈ। ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਵੋਟਰ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਪਾਰਟੀ 'ਤੇ ਯਕੀਨ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਕਾਰਣ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪੰਡਿਤ ਭੰਬਲ-ਭੂਸੇ ਵਿੱਚ ਪਏ ਹੋਏ ਹਨ ਕਿ ਕਿਸ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਬਣਨ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਰੀਏ। ਸਭ ਨਵੀਆਂ-ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੈਸੇ ਖਰਚ ਕਰਕੇ ਸਰਵੇ ਆਪਣੇ ਹੱਕ 'ਚ ਕਰਵਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਵੋਟਰਾਂ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਸਮਝ ਨਾ ਆਉਣ ਕਾਰਣ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਅੰਦਾਜ਼ ਨਾਲ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਟਿਕਟਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਟਿਕਟਾਂ ਦੀ ਬਾਂਦਰ ਵੰਡ ਵਿੱਚ ਜਿਸ ਨੂੰ ਟਿਕਟ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਉਹ ਤਾਂ ਇਮਾਨਦਾਰੀ, ਵਫਾਦਾਰੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੰਦਾ ਨਹੀਂ ਥੱਕਦਾ ਤੇ ਜਿਸ ਵਿਚਾਰੇ ਦੀ ਟਿਕਟ ਕੱਟੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਗਾਲ੍ਹਾਂ ਕੱਢਦਾ ਨਹੀਂ ਥੱਕਦਾ। ਇਸ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਆਪੋ-ਆਪਣੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਛੱਡ ਰਹੇ ਹਨ, ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਾਰਟੀ ਛੱਡਣ ਵਾਲੇ ਪਾਰਟੀ 'ਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਾਉਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਪਾਰਟੀ ਵਾਲੇ ਪਾਰਟੀ 'ਚੋਂ ਕੱਢੇ ਹੋਏ ਉਮੀਦਵਾਰ ਲਈ ਇਹ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਪੱਲੇ ਕੁਝ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਛਵੀ ਖਰਾਬ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵਗੈਰਾ...ਵਗੈਰਾ...। ਖ਼ੈਰ! ਇਹ ਸਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਪਰ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਦਲਿਤ ਲੀਡਰ ਨੂੰ ਪਾਰਟੀ 'ਚੋਂ ਕੱਢੇ ਜਾਂ ਉਸ ਦੀ ਟਿਕਟ ਕੱਟੇ ਤਾਂ ਫਿਰ ਉਹ ਦਲਿਤ ਲੀਡਰ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਬੋਲੇ ਤਾਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਬੜੀ ਹੈਰਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਸੋਚਣ 'ਤੇ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਕੇ ਦਲਿਤ ਲੀਡਰ ਐੱਮ. ਐੱਲ. ਏ., ਐੱਮ. ਪੀ. ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਕੁਰਸੀ 'ਤੇ ਬੈਠਦੇ ਹੀ ਉਹ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪੇ ਬੈਕ ਟੂ ਸੁਸਾਇਟੀ ਭੁੱਲ ਕੇ ਆਪਣੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਮੌਜ-ਮਸਤੀ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਹਰ ਵੇਲੇ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਲੀਡਰ ਦੇ ਤਲਵੇ ਚੱਟਦੇ ਅਤੇ ਪਾਰਟੀ ਦੀਆਂ ਤਾਰੀਫਾਂ ਕਰਦੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਮੌਜੂਦਾ ਅਤੇ ਬੀਤੇ ਕੁਝ ਹੀ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅਜਿਹੀਆਂ ਮਿਸਾਲਾਂ ਹਨ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹਨ ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ ਦੇ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਦੁਆਬੇ ਦੇ ਦਲਿਤ ਲੀਡਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੰਤਰੀ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਫਿਲੌਰ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਸੀ. ਪੀ. ਐੱਸ. ਅਵਿਨਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਦੇ ਨਾਲ ਸੇਠ ਸੱਤਪਾਲ ਮੱਲ ਅਤੇ ਹੰਸ ਰਾਜ ਹੰਸ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਬੀਤੇ ਦਿਨੀਂ ਅਵਿਨਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਅਤੇ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਫਿਲੌਰ ਦੀ ਟਿਕਟ ਕੱਟੇ ਜਾਣ 'ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਲੀਡਰਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਸਤੀਫੇ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਅਸਤੀਫੇ ਸੌਂਪਦੇ ਸਮੇਂ ਇਹ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਅਸਤੀਫਾ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਫਿਲੌਰ ਨੇ ਤਾਂ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਦੁਆਬੇ ਵਿੱਚ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਪੈਰ ਨਹੀਂ ਲੱਗਣ ਦਿਆਂਗਾ, ਅਵਿਨਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਨੇ ਵੀ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਰਹਿ ਕੇ ਦੱਬੀ ਜ਼ੁਬਾਨ 'ਚ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸਵਾਲ ਇਹ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਰਕਾਰੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਦੇ ਸਨ, ਉਸ ਵੇਲੇ ਨਾ ਕਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਦੇ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਜਾਂ ਜਨਤਕ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗਰੀਬਾਂ ਦੇ ਮਾੜੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨੂੰ ਅਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇਣ ਦੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਕੀ ਕਰਨੀ ਸੀ, ਬਲਕਿ ਹਾਅ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਮਾਰਿਆ। ਕੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਸਫਾਈ ਕਾਮਿਆਂ ਦੇ ਮਾੜੇ ਹਾਲਾਤਾਂ, ਚਮੜੇ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਗਰੀਬਾਂ ਦੇ ਮਾੜੇ ਹਾਲਾਤ, ਦਲਿਤ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਧੋਖਾ, ਆਏ ਦਿਨ ਦਲਿਤਾਂ 'ਤੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰਾਂ ਦੇ ਅਣਗਿਣਤ ਕਾਂਡ ਹੋਏ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਨੈਤਿਕਤਾ ਕਿੱਥੇ ਸੀ? ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਰਦਾਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਨੈਤਿਕਤਾ ਦੇ ਨਾਂਅ 'ਤੇ ਅਸਤੀਫਾ ਦਿੱਤਾ? ਕੀ ਇੰਝ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਕਿ ਆਪਣੇ ਸਵਾਰਥ-ਹਿਤ ਨੂੰ ਹੀ ਇਹ ਹੱਸਣਾ ਤੇ ਰੋਣਾ ਜਾਣਦੇ ਹਨ? ਖ਼ੈਰ...! ਇਹ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਲੀਡਰ ਹਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਕਰਨਾ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਮੰਗਣਾ ਸਾਡਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਵੀ ਹੈ ਤੇ ਸਾਡਾ ਹੱਕ ਵੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੁਣੇ-ਹੁਣੇ ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਵਿੱਚ ਜਾ ਵੜੇ ਸੇਠ ਸੱਤਪਾਲ ਮੱਲ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਟਿਕਟ ਕੱਟੇ ਜਾਣ 'ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਕੈਪਟਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸ਼ਰੇਆਮ ਬਗਾਵਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਕੀ ਇਹ ਬਗ਼ਾਵਤ ਸੇਠ ਸੱਤਪਾਲ ਮੱਲ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ, ਜਦੋਂ ਕੈਪਟਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਦਲਿਤਾਂ ਲਈ ਭੇਜੇ ਗਏ 5 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਫੰਡ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ? ਉਸ ਸਮੇਂ ਸੇਠ ਬਗ਼ਾਵਤੀ ਸੁਰ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਤਾਂ ਮੰਨਦੇ? ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੰਸ ਰਾਜ ਹੰਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਐੱਮ. ਪੀ. ਦੀ ਟਿਕਟ ਕੱਟੇ ਜਾਣ 'ਤੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਸ਼ਰੇਆਮ ਬਾਦਲ ਨੂੰ ਸੜਿਆ ਸੀ. ਐੱਮ. ਆਖਿਆ ਤੇ ਕੈਪਟਨ ਦੀ ਰੱਜ ਕੇ ਤਾਰੀਫ਼ ਕੀਤੀ। ਕੁਝ ਹੀ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਕੈਪਟਨ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਸਟੇਜ ਤੋਂ ਮੀਡੀਆ ਸਾਹਮਣੇ ਇਸ ਕਰਕੇ ਛਾਲ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੀ ਟਿਕਟ ਕੱਟ ਕੇ ਦੂਸਰੇ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਜੇਕਰ ਹੰਸ ਰਾਜ ਹੰਸ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਵਿੱਚ ਅਕਾਲੀਆਂ ਦੀ ਰੈਲੀ 'ਚ ਸਟੇਜ ਤੋਂ ਇਸ ਕਰਕੇ ਛਾਲ ਮਾਰਦਾ ਕਿ ਵਾਲਮੀਕਿ ਸਮਾਜ ਦੇ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਫਾਈ ਕਾਮੇ ਨਰਕ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਵੱਲ ਅਕਾਲੀ ਕੋਈ ਵਿਚਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਤਾਂ ਕਿ ਹੰਸ ਰਾਜ ਹੰਸ ਦਾ ਕੱਦ ਘਟ ਜਾਣਾ ਸੀ ਜਾਂ ਉਹ ਅਕਾਲੀਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਇਸ ਕਰਕੇ ਬਗ਼ਾਵਤ ਕਰਦਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਾਢੇ ਚਾਰ ਲੱਖ ਦਲਿਤ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਖਿਲਵਾੜ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ ਪਰ ਨਹੀਂ ਉਸ ਨੇ ਵੀ ਸਟੇਜ ਤੋਂ ਛਾਲ ਆਪਣੇ ਕਰਕੇ ਮਾਰੀ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹਨ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਦਲਿਤ ਲੀਡਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸਵਾਰਥ ਦੀ ਅੰਨ੍ਹੀ ਭੁੱਖ ਦੀ ਪੋਲ ਖੋਲ੍ਹਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਇਕੱਲੇ-ਇਕੱਲੇ ਸਵਾਰਥੀ ਲੀਡਰ ਦਾ ਚਿੱਠਾ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦੇ ਰਹਾਂਗੇ ਪਰ ਏਨਾ ਜ਼ਰੂਰ ਹੈ ਅੱਜ ਦਾ ਦਲਿਤ ਨੌਜਵਾਨ ਆਪਣੇ ਲੀਡਰ ਦੀ ਅਤੇ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਨੂੰ ਭਲੀਭਾਂਤ ਪਹਿਚਾਣਦਾ ਹੈ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਦਲਿਤ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਦਲਿਤ ਲੀਡਰ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਗੁਲਾਮ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਵਾਰਥ ਲਈ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਪਰ ਦਲਿਤਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਸਦਾ ਇਹ ਗੂੰਗੇ ਤੇ ਬਹਿਰੇ ਤੋਤੇ ਰਹਿਣਗੇ। - ਅਜੈ ਕੁਮਾਰ
