ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ

ਕੁਝ ਕੁ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਆਗਰਾ ਵਿੱਚ 300 ਮੁਸਲਮਾਨ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਰਕੇ ਹਿੰਦੂ ਬਣ ਗਏ। ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਰਾਜ ਸਭਾ ਅਤੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ 2-3 ਦਿਨ ਛਾਇਆ ਰਿਹਾ। ਬਸਪਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੁਮਾਰੀ ਮਾਇਆਵਤੀ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਜਬਰੀ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੱਸਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਇਆ ਕਿ ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਆਰ. ਐਸ. ਐਸ. ਦੇ ਇਸ਼ਾਰਿਆਂ 'ਤੇ ਬਜਰੰਗ ਦਲ ਅਤੇ ਦੂਸਰੀਆਂ ਹਿੰਦੂ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅਪੂਰਣ ਮਾਹੌਲ ਬਣਨ ਦੇ ਆਸਾਰ ਹਨ। ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਹਿੰਦੂ ਵੋਟ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿਰੁੱਧ ਸਾਰੇ ਵਿਰੋਧੀ ਦਲ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਗਏ। ਸੰਸਦੀ ਕਾਰਜ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਸੱਤਾਧਿਰ ਪਾਰਟੀ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਬੁਲਾਰਿਆਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਨਕਾਰਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਆਰ. ਐਸ. ਐਸ. ਦੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭੂਮਿਕਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਧਰਮ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲਈ ਇਕ ਗੰਭੀਰ ਮੁੱਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਭਾਰਤੀ ਸੈਂਕੜਿਆਂ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਲੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ 1947 ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਮੁਲਕ ਦੇ ਦੋ ਟੋਟੇ ਕਰਵਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਅਜੇ ਤੱਕ ਹੋਸ਼ 'ਚ ਨਹੀਂ ਆਏ। ਅਜੇ ਵੀ ਅਸੀਂ ਫੁੱਟ ਪਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਖਿਡੌਣੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਾਂ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭ ਨੂੰ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਧਰਮਾਂ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਧਰਮ ਵਿਰੋਧੀ ਇਕ-ਦੂਸਰੇ ਧਰਮ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਚਿੱਕੜ ਸੁੱਟਦੇ ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰ ਉਗਲਦੇ ਆਏ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਸੰਵਿਧਾਨ ਜਿੱਥੇ ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਥੇ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਅਨੁਸਾਰ ਧਰਮ ਬਦਲਣ ਦੀ ਵੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਧਰਮ ਦੇ ਬਾਰੇ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਬੜੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਟਿੱਪਣੀ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਧਰਮ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਪਰ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਦੁਕਾਨਦਾਰੀ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ। ਧਰਮ ਮਨੁੱਖ ਲਈ ਹੈ, ਮਨੁੱਖ ਧਰਮ ਲਈ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਮਨੁੱਖ  ਦੁਆਰਾ ਮਨੁੱਖ 'ਤੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ। ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਹਿੰਦੂ ਮਨੂੰਵਾਦੀਆਂ ਨਾਲ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਿਰਣਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਮੈਂ ਹਿੰਦੂ ਜੰਮਿਆ ਜ਼ਰੂਰ ਹਾਂ ਪਰ ਹਿੰਦੂ ਮਰਾਂਗਾ ਨਹੀਂ। ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੀ ਮਨਸ਼ਾ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੇ ਮੁਸਲਮਾਨ, ਈਸਾਈ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਧਰਮ 'ਚ ਆਉਣ ਲਈ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹੋਰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਾਲਚ ਦਿੱਤੇ ਪਰ ਉਹ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਈਮਾਨ ਨੂੰ ਕੋਈ ਪੈਸੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਖਰੀਦ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਭ ਧਰਮਾਂ ਦਾ ਗਹਿਰਾਈ ਨਾਲ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 14 ਅਕਤੂਬਰ 1956 ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਛੱਡ ਕੇ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦੀ ਦੀਕਸ਼ਾ ਲੈ ਲਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਨੂੰ ਵਰਣ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਯਕੀਨ ਰੱਖਣ ਕਰਕੇ ਤਿਆਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਇਕ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਦੂਸਰੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਜਾਤੀ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਗੁਲਾਮ ਹੋਣ ਦੀ ਛੂਟ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਮਨੂੰਵਾਦੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਅਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਉੱਚ ਜਾਤ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਦਲਿਤਾਂ 'ਤੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਵੀ ਉਚੇਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਦੁਕਾਨਦਾਰੀ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀਆਂ ਧੱਜੀਆਂ  ਕਈ ਵਾਰ ਉਡਾਈਆਂ। ਅਕਸਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਿੰਦੂਵਾਦੀ ਤਾਕਤਾਂ ਈਸਾਈਆਂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ 'ਤੇ ਇਹ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ 'ਚ ਗਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜੋ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦਲਿਤ ਹਨ, ਨੂੰ ਲਾਲਚ ਦੇ ਕੇ ਜਬਰਨ ਆਏ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਜਗ੍ਹਾ ਆਹਮੋ-ਸਾਹਮਣੇ ਟਕਰਾਅ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਤਣਾਅ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਉਤਪੰਨ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਹੁਣ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਰਵਾ ਕੇ ਹਿੰਦੂ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਇਸ ਨੂੰ ਘਰ ਵਾਪਸੀ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਗੱਲ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੂਲਨਿਵਾਸੀ ਨੇ ਹੀ ਵਰਣ-ਵਿਵਸਥਾ ਤੋਂ ਤੰਗ ਆ ਕੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਆਪਣਾ ਧਰਮ ਬਦਲਿਆ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਮੁਸਲਮਾਨ, ਚਾਹੇ ਈਸਾਈ ਜਾਂ ਫਿਰ ਬੁਧਿਸਟ ਬਣ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੁਸਲਮਾਨ ਜਾਂ ਈਸਾਈਆਂ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਲਾਲਚਾਂ ਦਾ ਅਸਰ ਹੋਵੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਜਦੋਂ ਭੁੱਖ ਲੱਗਦੀ ਹੈ, ਉਦੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਧਰਮ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ, ਉਸ ਵੇਲੇ ਰੋਟੀ ਹੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਧਰਮ ਰਾਹਤ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਚੰਗਾ ਵੀ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਉਸੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਹੁਣ ਇਸ ਚੀਜ਼ 'ਚ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਘਰ ਵਾਪਸੀ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਰਵਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਿਧਰੇ ਨਾ ਕਿਧਰੇ ਧਨ-ਬਲ ਦਾ ਅਸਰ ਜ਼ਰੂਰ ਹੈ। ਗਰੀਬ ਹਿੰਦੂ ਦਲਿਤਾਂ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਦਾ ਲਾਲਚ ਦੇ ਕੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ,  ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਰੀਬ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦਲਿਤਾਂ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਦੇ ਲਾਲਚ ਦੇ ਕੇ ਮੁੜ ਹਿੰਦੂ ਬਣਾ ਲਿਆ ਗਿਆ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀ ਘਰ ਵਾਪਸੀ ਜਾਂ ਕਿਹੜਾ ਹਿਰਦਾ ਪਰਿਵਰਤਨ ਹੋ ਗਿਆ? ਇਸ ਸਾਰੇ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੀ ਖੇਡ ਪਿੱਛੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਬੂ ਆ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਹਿੰਦੂਵਾਦੀ ਤਾਕਤਾਂ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੀਆਂ ਕਿ ਦਲਿਤ ਹਿੰਦੂ ਜਾਤੀਵਾਦ ਦੀ ਗੁਲਾਮੀ 'ਚੋਂ ਨਿਕਲਣ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦਾ ਕਾਨੂੰਨ ਖ਼ਤਮ ਕਰਕੇ ਦਲਿਤਾਂ ਨੂੰ ਵਰਣ-ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦਾ ਗੁਲਾਮ ਬਣੇ ਰਹਿਣ ਵਿੱਚ ਹੀ ਆਪਣਾ ਭਲਾ ਸਮਝਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਇਹ ਮਣਸੂਬੇ ਕਾਮਯਾਬ ਹੁੰਦੇ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆ ਰਹੇ। ਜੇਕਰ ਹਿੰਦੂਵਾਦੀਆਂ ਦਾ ਇਹ ਮਣਸੂਬਾ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਗੱਲ ਪੱਕੀ ਰੱਖ ਲੈਣ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਪਹਿਲਾ ਵਾਰ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨੂੰ ਖੇਰੂੰ-ਖੇਰੂੰ ਕਰੇਗਾ ਤੇ ਮਨੂੰ ਸਮ੍ਰਿਤੀ ਲਈ ਮਜਬੂਤ ਇਮਾਰਤ ਤਿਆਰ ਕਰੇਗਾ। ਹੁਣ ਦੇਖਣਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਰਾਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਦਲਿਤਾਂ ਨੂੰ ਫੇਰ ਆਪਣੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਫ਼ਸਾ ਕੇ ਆਪਸ 'ਚ ਲੜਾ ਕੇ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੇ ਫਲਸਫੇ ਨੂੰ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਤੋੜ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਕ ਸਰਵੇਖਣ ਮੁਤਾਬਿਕ  ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੰਗੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੰਗਿਆਂ ਕਰਕੇ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਅਤੇ 1200 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਦਾ ਮਾਲੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਧਰਮ ਬਾਰੇ ਆਖਦੇ ਇਹ ਹਨ ਕਿ ਧਰਮ ਪਿਆਰ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਧਰਮ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਰੱਬ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਧਰਮ ਸਾਰੀਆਂ ਦੁੱਖ-ਤਕਲੀਫ਼ਾਂ ਦਾ ਹੱਲ ਹੈ ਪਰ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਹੋ ਸਭ ਕੁਝ ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਇੰਝ ਵੀ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮ ਵੀ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਤਰੱਕੀ 'ਚ ਇਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਰੁਕਾਵਟ ਹੈ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਵੀ ਮਨੁੱਖ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਸੰਵਿਧਾਨ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਹਿੰਦੂ, ਮੁਸਲਮਾਨ, ਸਿੱਖ ਈਸਾਈ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਏ, ਬਲਕਿ ਅਸੀਂ ਭਾਰਤੀ ਹੋ ਗਏ ਹਾਂ। ਦੇਸ਼ ਦਾ ਇਕਮਾਤਰ ਗ੍ਰੰਥ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਹੈ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਭਗਤੀ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਧਰਮ ਹੈ। ਇਤਿਹਾਸ ਵੱਲ ਝਾਤ ਮਾਰੀਏ ਤੇ ਅੱਜ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਦੇਖੀਏ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਬੜੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਜਿਹੜੇ-ਜਿਹੜੇ ਮੁਲਕ ਧਰਮ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਹ ਲਗਾਤਾਰ ਡੁਬਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਤੇ ਜਿਹੜੇ ਮੁਲਕਾਂ ਨੇ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਪਾਖੰਡ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਕੂਲਾਂ-ਕਾਲਜਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀ ਵਿੱਦਿਆ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਧਰਮ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਤੋਂ ਉੱਤੇ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਨੇ ਹੀ ਤਰੱਕੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਗੁਆਂਢੀ ਮੁਲਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਦੇਖ ਲਓ ਅਤੇ 1944 ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਯੁਧ ਵਿੱਚ ਬਿਲਕੁਲ ਤਬਾਹ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਜਰਮਨੀ ਤੇ ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਦੇਖ ਲਓ। ਜਾਪਾਨ-ਚੀਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਧਰਮ ਬੁੱਧ ਹੈ ਤੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਖਿਲਾਫ ਤਥਾਗਤ ਬੁੱਧ ਖੁਦ ਵੀ ਲੜਨ ਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਬੱਚਾ-ਬੱਚਾ ਤਲਵਾਰ ਲੈ ਕੇ ਬੁੱਧ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।
- ਅਜੇ ਕੁਮਾਰ

ਸਿਰੀ ਨੱਪਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ

ਜਾਤ-ਪਾਤ 'ਚ ਵੰਡੇ ਹੋਏ ਕਬੀਲਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦਾ ਰੂਪ ਦੇਣ ਲਈ ਡਾ. ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਡਕਰ ਜੀ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਭਾਵੇਂ ਸੰਵਿਧਾਨ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਹੋਰ ਵੀ ਮੈਂਬਰ ਸਨ ਪਰ ਸੰਵਿਧਾਨ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਰੋਲ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਜੀ ਦਾ ਹੀ ਸੀ ਜਾਂ ਇੰਝ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸੰਵਿਧਾਨ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਨਾਮਾਤਰ ਹੀ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਮਜ਼ਬੂਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਡਾ. ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਬਿਮਾਰੀ ਭੇਦਭਾਵ, ਜਾਤ-ਪਾਤ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ੋਸ਼ਿਤ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਰਾਖਵੇਂਕਰਣ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਉਪਰਾਲਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਣ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਛੂਆਛਾਤ, ਭੇਦਭਾਵ ਅਤੇ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦਾ ਖਾਤਮਾ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਕਾਰਣ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਵੀ ਹੋਈ, ਦੇਸ਼ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਗਿਣੇ-ਚੁਣੇ ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਮੋਹਰਲੀ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋਇਆ ਪਰ ਰਾਖਵੇਂਕਰਣ ਨੂੰ ਵਿਰੋਧੀ ਤਾਕਤਾਂ ਨੇ ਪੂਰੀ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਰਾਖਵੇਂਕਰਣ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪੇ ਬੈਕ ਟੂ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਣ ਨਾ ਤਾਂ ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਇਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਬਣ ਸਕਿਆ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸ਼ੋਸ਼ਿਤ ਵਰਗ ਪੂਰੀ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਪੈਰਾਂ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਸਕਿਆ। ਇਹ ਕੌੜੀ ਸੱਚਾਈ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ 'ਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਇਕ ਸੰਤਰੇ ਵਾਂਗ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਸੰਤਰਾ ਬਾਹਰੋਂ ਇਕ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਹਲਕਾ ਜਿਹਾ ਵੀ ਉਸ ਦੇ ਛਿਲਕੇ ਨੂੰ ਲਾਹੁਣ 'ਤੇ ਅੰਦਰੋਂ ਫਾੜੀ-ਫਾੜੀ ਅਲੱਗ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੱਜ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਜਾਤ, ਧਰਮ, ਮਜ਼੍ਹਬ, ਜਾਤੀ, ਰੰਗ, ਭਾਸ਼ਾ ਆਦਿ ਨਾਂ 'ਤੇ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਹੈ ਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀਆਂ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੇ ਅਖੌਤੀ ਠੇਕੇਦਾਰ ਆਪਣਾ ਉੱਲੂ ਸਿੱਧਾ ਕਰਨ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਤਬਾਹੀ ਵੱਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਹੋਇਆ ਉਹ ਹਾਲੇ ਵੀ 90 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੇ। ਇਸ ਲਈ ਸ਼ੋਸ਼ਿਤ ਵਰਗ 'ਚੋਂ ਰਾਖਵਾਂਕਰਣ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਲੈ ਚੁੱਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਫਰਜ਼ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਿੰਨੀ ਛੇਤੀ ਹੋ ਸਕੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਪੂਰੀ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਤਾਂ ਜੋ ਭਾਰਤ ਦਾ ਹਰ ਨਾਗਰਿਕ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਬਣ ਸਕੇ। ਇਕ ਭੁਲੇਖਾ ਹਰ ਭਾਰਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਿਮਾਗ 'ਚੋਂ ਕੱਢ ਦੇਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਬਿਨਾਂ ਭੇਦਭਾਵ, ਜਾਤ-ਪਾਤ ਹਟਾਏ ਰਾਖਵਾਂਕਰਣ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਰਾਖਵਾਂਕਰਣ ਵਿਰੋਧੀ ਤਾਕਤਾਂ ਛਲ, ਕਪਟ, ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬੇਈਮਾਨੀਆਂ, ਜਾਅਲਸਾਜ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਸੱਤਾ ਤਾਂ ਹਾਸਿਲ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਇਹ ਆਪਣੇ ਮਨ 'ਚੋਂ ਭੁਲੇਖਾ ਕੱਢ ਦੇਣ ਕਿ ਉਹ ਰਾਖਵਾਂਕਰਣ ਖਤਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਇੰਨੇ ਵੀ ਨਿਠੱਲੇ ਤੇ ਸੁਸਤ ਨਹੀਂ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਸਭ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਇਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਨਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੇ ਸਭ ਸਬਕ ਯਾਦ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇਹ ਵੀ ਸਬਕ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਯਾਦ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਮਾਨਵਤਾ ਦਾ ਧਰਮ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਪਾਰ ਕਰ ਜਾਣ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਕਲ ਸਿਖਾਉਣ ਲਈ ਹਥਿਆਰ ਚੁੱਕਣਾ ਵੀ ਕੋਈ ਗੁਨਾਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤੇ ਜੇਕਰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨੌਬਤ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਰਾਜਗੱਦੀਆਂ 'ਤੇ ਬੈਠੇ 3% ਲੋਕ ਕਦੇ ਵੀ ਇਹ ਗੱਲ ਨਾ ਭੁੱਲਣ ਕਿ 97% ਲੋਕ ਜਦੋਂ ਇਕ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਕੇ ਥੁੱਕਣਾ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦੇਣ ਤਾਂ ਇਹ ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਥੁੱਕ ਵਿੱਚ ਹੀ ਗੋਤੇ ਖਾ ਕੇ ਮਰ ਜਾਣਗੇ, ਜੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਰਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਦੇਖ ਲੈਣ ਜਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੁਲਕ ਨਾਲ ਲੱਗੀ ਲੜਾਈ ਦੇਖ ਲੈਣ। ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਅਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੀ ਲਿਸਟ ਦਲਿਤਾਂ ਦੀ ਹੀ ਨਜ਼ਰ ਆਏਗੀ। ਬਸ ਦਲਿਤਾਂ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਹੀ ਸਮਝਣਾ ਪੈਣਾ ਹੈ ਕਿ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੂਸਰਿਆਂ ਲਈ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਪਣੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇਣੀ ਹੈ। ਇੰਨੀ ਗੱਲ ਸਮਝਣੀ ਕੋਈ ਬਹੁਤੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਹਾਕਮ ਭੁਲੇਖੇ 'ਚ ਨਾ ਰਹਿਣ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕੋਝੀਆਂ ਚਾਲਾਂ ਤੋਂ ਅੰਬੇਡਕਰੀ ਵਾਕਫ ਨਹੀਂ। ਜਿੱਥੇ ਮੈਂ ਹਾਕਮਾਂ ਨੂੰ ਚੇਤਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਉੱਥੇ ਅੰਬੇਡਕਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਨਿੱਕੀਆਂ-ਮੋਟੀਆਂ ਆਪਸੀ ਗਲਤਫਹਿਮੀਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਕੇ ਦੁਸ਼ਮਣ 'ਤੇ ਬਾਜ਼ ਵਾਲੀ ਅੱਖ ਟਿਕਾ ਕੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੀ ਸਿਰੀ ਨੱਪਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਵਿੱਚ ਜਿੰਨੀਆਂ ਵੀ ਗਲਤਫਹਿਮੀਆਂ ਪਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਤਹਿ ਤੱਕ ਜਾਵਾਂਗੇ ਤਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗੇਗਾ ਇਹ ਗਲਤਫਹਿਮੀਆਂ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਮਨੂੰ ਦੇ ਚੇਲੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਮਨੂੰ ਦੇ ਚੇਲਿਆਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਨੱਥ ਪਾਉਣ ਦਾ ਸਹੀ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ।
-ਅਜੈ ਕੁਮਾਰ

ਬੰਦ ਕਰੋ ਫੋਕੀਆਂ ਬੜਕਾਂ ਫੋਕੇ ਫਾਇਰ

ਮੈਂ ਲੱਗਭਗ ਪਿਛਲੇ 30 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਅੰਬੇਡਕਰ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ, ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਕੋਲੋਂ, ਦਲਿਤ ਲੇਖਕਾਂ ਕੋਲੋਂ, ਦਲਿਤ ਲੀਡਰਾਂ ਕੋਲੋਂ ਇਹ ਸੁਣਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਕਿ ਮੀਡੀਆ ਸਾਡੀ ਆਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਅਸੀਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਗਾਲ੍ਹਾਂ ਕੱਢਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਬੋਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਚੋਰ ਵੀ ਆਖਦੇ ਹਾਂ। ਨਾਲ ਹੀ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਮੀਡੀਆ 'ਚ ਆਪਣੀ ਖਬਰ ਲਵਾਉਣ ਲਈ ਤੱਤਪਰ ਵੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਮੀਡੀਆ 'ਚ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਵੀ ਤੱਤਪਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਬੁਰਾ ਬੋਲਣ ਲਈ ਵੀ ਤੱਤਪਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਕੰਮ ਇਕੱਠੇ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਮੀਡੀਆ 'ਚ  ਰਹਿਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਬੁਰਾ ਕਹਿਣ ਦੀ ਆਦਤ ਛੱਡਣੀ ਪਵੇਗੀ ਜੇ ਅਸੀਂ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਬੁਰਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਫਿਰ ਸਾਨੂੰ ਮੀਡੀਆ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਾਲਤ 'ਚ ਆਪਣਾ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਵਰਤਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ 'ਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਮੈਂ 8 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਮਹਾਰਾਜ ਜੀ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ 'ਤੇ 'ਆਪਣੀ ਮਿੱਟੀ' ਅਖਬਾਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੈਂ ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਦੇ ਬਿਹਤਰ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਮੈਂ ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਸੀ। ਫਿਰ ਮੈਂ ਜਲੰਧਰ ਮਹਾਂਨਗਰ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਅਖਬਾਰ ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਸਾਹਿਬ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀ ਕਾਰਣ ਹੋਇਆ, ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਣਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸੇ, ਬਿਨਾਂ ਮੇਰੇ ਧਿਆਨ 'ਚ ਲਿਆਏ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਬਸਪਾ ਦੀ ਮੁੱਖ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੇ ਸਿਰਫ ਦੋ ਬੰਦੇ ਇਕ ਕਰੀਮਪੁਰੀ ਅਤੇ ਦੂਸਰਾ ਇਸ ਸਮੇਂ ਆਪਣੀ ਨੂੰਹ ਦੇ ਕਤਲ ਦੇ ਕੇਸ ਨੂੰ ਭੁਗਤ ਰਿਹਾ ਕਸ਼ਯਪ, ਇਹ ਦੋਨੋਂ 'ਆਪਣੀ ਮਿੱਟੀ' ਅਖਬਾਰ ਦੇ ਇੰਨੇ ਖਿਲਾਫ ਹੋ ਗਏ ਕਿ ਸ਼ਰੇਆਮ ਸਟੇਜਾਂ 'ਤੇ ਖਿਲਾਫ ਬੋਲਦੇ ਰਹੇ ਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਮੇਰੇ ਦਫ਼ਤਰ ਵੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਭਰਦੇ ਰਹੇ। ਮੇਰੀ ਸਮਝ ਤੋਂ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਗਈਆਂ ਪਰ ਇਕ ਗੱਲ ਮੈਨੂੰ ਸਮਝ ਲੱਗ ਗਈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਨਾਂ ਤੋਂ ਸਿਵਾਏ ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਦੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਅਤੇ ਵਰਕਰ 'ਆਪਣੀ ਮਿੱਟੀ' ਅਖਬਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਧਿਆਨ 'ਚ ਰੱਖਦੇ ਮੈਂ ਹਿੰਮਤ ਨਹੀਂ ਹਾਰੀ, ਮੈਂ ਅਖਬਾਰ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ। ਅਖ਼ਬਾਰ ਦੇ ਪਾਠਕਾਂ, ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ, ਸ਼ੁਭਚਿੰਤਕਾਂ, ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਨੇ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਖਬਾਰ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਕਹਿਣ ਦਾ ਭਾਵ ਅਖਬਾਰ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਦਿੱਤਾ, ਸਤਿਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਪੂਰਾ ਸਹਿਯੋਗ ਦਿੱਤਾ। ਇਸੇ ਵਜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਸਮੇਂ 'ਆਪਣੀ ਮਿੱਟੀ' ਅਖਬਾਰ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ-ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗਭਗ 40 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਾਠਕ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਰੂਪ 'ਚ, ਫੇਸਬੁੱਕ ਰਾਹੀਂ, ਨੈੱਟ ਰਾਹੀਂ, ਵਟਸਐਪ ਰਾਹੀਂ, ਵੈਬਸਾਈਟ ਰਾਹੀਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਆਨੰਦ ਮਾਣਦੇ ਹਨ ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਅਖਬਾਰ ਸਬੰਧੀ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰਾ ਦਿੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਸਾਥੀਓ, ਇਸ ਸਮੇਂ ਦਲਿਤ ਸਮਾਜ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਵ ਸਮਾਜਿਕ, ਧਾਰਮਿਕ, ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਹਨ। ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਧਿਆਨ 'ਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ 'ਆਪਣੀ ਮਿੱਟੀ' ਅਖਬਾਰ ਨੂੰ ਬੜੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਾਠਕਾਂ ਹੱਥ ਭੇਜ ਕੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੇ ਰਸਤੇ ਖੋਲ੍ਹਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਅੰਬੇਡਕਰੀ ਹੋਣ ਦਾ ਪੂਰਾ ਫਰਜ਼ ਨਿਭਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਮੈਂ ਨੇਪਰੇ ਚਾੜ੍ਹਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਲੇਖ ਰਾਹੀਂ ਅਖਬਾਰ ਦੇ ਪਾਠਕਾਂ, ਸ਼ੁਭਚਿੰਤਕਾਂ, ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ, ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸੁਝਾਅ ਛੇਤੀ ਤੋਂ ਛੇਤੀ ਮੈਨੂੰ ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ 'ਚ ਦਿਓ ਤਾਂ ਜੋ ਅਸੀਂ ਇਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਨੇਪਰੇ ਚਾੜ੍ਹ ਸਕੀਏ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮੈਂ ਆਪ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਇਹ ਵੀ ਖਾਸ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵੀ ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਦਾ ਯੋਧਾ ਇਸ ਅਖਬਾਰ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਜਾਂ ਮੁੱਖ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਲਈ 'ਆਪਣੀ ਮਿੱਟੀ' ਅਖਬਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਹਨ। ਤੁਹਾਡਾ ਨਿੱਘਾ ਸਵਾਗਤ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਹੁਣ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਫੋਕੀਆਂ ਬੜਕਾਂ ਅਤੇ ਫੋਕੇ ਫਾਇਰ ਨਾਲ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਬਣਨਾ। ਹੁਣ ਸਾਨੂੰ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਇਕਜੁੱਟ ਕਰਕੇ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਠੋਸ ਨੀਤੀ ਬਣਾਉਣੀ ਪੈਣੀ ਹੈ। ਠੋਸ ਨੀਤੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਬਹੁਤ ਸਖ਼ਤ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਕੱਲੀ ਅਖਬਾਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਾਨੂੰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੀਡੀਆ ਉੱਤੇ ਕਾਬਜ਼ ਹੋਣਾ ਪੈਣਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਟੀ. ਵੀ. ਚੈਨਲ ਆਦਿ। ਤੁਹਾਡੇ ਫ਼ੈਸਲੇ ਦੇ ਇੰਤਜ਼ਾਰ 'ਚ। 
ਅਜੇ ਕੁਮਾਰ    

ਜੈ-ਜੈ ਕਾਰ ਨੇ ਮਚਾਈ ਹਾਹਾਕਾਰ

ਭੇਦ-ਭਾਵ ਪੂਰੇ ਵਿਸ਼ਵ 'ਚ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹੈ। ਪਰ ਜਿਹੋ ਜਿਹਾ ਭੇਦਭਾਵ ਭਾਰਤ 'ਚ ਹੈ ਅਜਿਹਾ ਭੇਦਭਾਵ ਪੂਰੇ ਸੰਸਾਰ 'ਚ ਹੋਰ ਕਿਧਰੇ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਭੇਦਭਾਵ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਬਹੁਤ ਗਹਿਰੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਫੈਲਾਅ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਣ-ਕਣ 'ਚ ਹੈ। ਇਹ ਵਰਣ ਵਿਵਸਥਾ ਤੇ ਟਿਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਵਰਣ-ਵਿਵਸਥਾ ਦਾ ਭਾਵ ਹੈ ਠੋਸ ਵਿਵਸਥਾ, ਜਿੱਥੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਟਿਕਾ ਦਿੱਤਾ ਉਥੇ ਉਹ ਟਿਕਿਆ ਰਹੇਗਾ ਤੇ ਕਈ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਤੋਂ ਟਿਕਿਆ ਵੀ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਰਣ-ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕਈ ਮਾਨਵਤਾ ਦੇ ਮਸੀਹਾ ਆਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਕਾਲ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਉਹੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਅਗਾਂਹ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਡਾ. ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਡਕਰ ਜੀ ਨੇ ਵਰਣ-ਵਿਵਸਥਾ ਦਾ ਮਲੀਆਮੇਟ ਕਰਨ ਲਈ ਠੋਸ  ਉਪਰਾਲੇ ਕੀਤੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਉਪਰਾਲਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਆਪ, ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਸਾਰਾ ਜੀਵਨ ਵੀ ਨਿਸ਼ਾਵਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਹੋਂਦ 'ਚ ਆਇਆ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ। ਸਰੀਰਿਕ ਰੂਪ 'ਚ ਦੁਨੀਆਂ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸੰਦੇਸ਼ 'ਚ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਭਾਰਤੀ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਕਰੀਉੁ। ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਵੀ ਹਦਾਇਤ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਕਿ ਮੇਰੀ ਜੈ-ਜੈ ਕਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਇ ਮੇਰੇ ਦੱਸੇ ਹੋਏ ਮੂਲ ਮੰਤਰ ਨੂੰ ਅਪਨਾ ਕੇ ਮੇਰੇ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਂਦੇ ਰਿਹੋ, ਮੇਰਾ ਮਿਸ਼ਨ ਹੈ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਨੇ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੀਮਤ 'ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਮਹੱਤਤਾ ਦੇਣੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦਿੱਤੀ। ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸੰਕਲਪ ਵਜੋਂ ਆਪਣਾ ਮਿਸ਼ਨ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜੈ-ਜੈ ਕਾਰ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਫਲਸਰੂਪ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਮੁਹੱਲਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂ, ਕਲੋਨੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ, ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਨਾਂ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂ, ਕਸਬਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂ, ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਨਾਂ, ਕਾਲਜਾਂ ਦੇ ਨਾਂ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਰੱਖ ਦਿੱਤੇ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ 'ਚ 10 ਲੱਖ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੁੱਤ ਲਗਾ ਦਿੱਤੇ। ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ 'ਤੇ ਪਹਿਰਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਬਲਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਗਾਏ ਬੁੱਤਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਸੰਸਥਾਨਾਂ ਦੇ ਕਾਰਣ ਹੋ ਰਹੇ ਝਗੜਿਆਂ 'ਚ ਹੀ ਉਲਝ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਿਸ਼ਨ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਗਏ ਜਿਸ ਕਾਰਣ ਭਾਰਤ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਕੀ ਹੋਣੇ ਸੀ, ਬਲਕਿ ਉਸ ਦੇ ਉਲਟ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਇਹ ਹਨ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਇਸ ਸਮੇਂ ਭਿਅੰਕਰ ਦੌਰ 'ਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਟੋਟੇ-ਟੋਟੇ ਹੋ ਜਾਣ ਦੇ ਪੂਰੇ ਆਸਾਰ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਹਿ ਯੁੱਧ ਲੱਗਣ ਦੇ ਪੱਕੇ ਆਸਾਰ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਗ੍ਰਹਿ ਯੁੱਧ ਇੰਨਾ ਭਿਅੰਕਰ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਨਾਮੋ-ਨਿਸ਼ਾਨ ਹੀ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਤੋਂ ਮਿਟ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਸਮਝ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਵੱਲ ਤੋਰਿਆ ਜਾਵੇ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਬਾਅਦ 'ਚ ਪਛਤਾਉਣ ਦਾ ਕੋਈ ਫਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਆਉ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਜੀ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਵਸ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਕਲਪ ਦਿਵਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਿਸ਼ਨ ਪੂਰਾ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਜੋ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਹੋ ਸਕਣ।
                                                             ਜੈ ਭੀਮ ਜੈ ਭਾਰਤ
                                                                                                ਅਜੇ ਕੁਮਾਰ

ਮਸਲੇ ਨਹੀਂ ਮਸਾਲਾ ਸਹੀ

ਕਈ ਸਦੀਆਂ ਤੱਕ ਵਿਦੇਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਗੁਲਾਮ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੱਗਭਗ 70 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡਾ ਦੇਸ਼ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਗੁਲਾਮੀ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਇਆ। 70 ਸਾਲ ਦਾ ਵਕਫਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਨੌਜਵਾਨ ਲਈ ਤਾਂ ਇਹ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੰਨਿਆਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਮਾਤਰ ਹੈ ਪਰ ਸਾਡੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੇ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਵੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਝੁਨਝਨਾਹਟ ਆਪਣੇ ਹੱਡਾਂ 'ਚ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੀ। ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਸਾਡਾ ਦੇਸ਼ ਵੀ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਮੁਲਕਾਂ ਵਾਂਗੂੰ ਤਰੱਕੀ ਕਰ ਜਾਵੇਗਾ। ਸਾਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇੰਗਲੈਂਡ, ਅਮਰੀਕਾ ਜਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪਵੇਗੀ, ਸਾਡਾ ਦੇਸ਼ ਇੰਨੀ ਤਰੱਕੀ ਕਰੇਗਾ ਕਿ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸਿਰਮੌਰ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ ਪਰ ਹਰ ਲੰਘਦੀ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਨਾਲ ਉਮੀਦ ਠੰਡੀ ਪੈਂਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਮਸਲੇ ਬਹੁਤ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਮਸਲਿਆਂ ਦਾ ਅਗਰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕੋਈ ਕਾਰਣ ਨਹੀਂ ਕਿ ਸਾਡਾ ਦੇਸ਼ ਵਿਸ਼ਵ ਦਾ ਸਿਰਮੌਰ ਬਣ ਜਾਵੇ ਤੇ ਅਮੀਰ ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਇਹਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹੋਵੇ ਪਰ ਟਾਲ ਮਟੋਲ ਵਾਲੀ ਤਰਕਹੀਣ ਸੋਚ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਰੁਕਾਵਟ ਹੈ। ਇਕ ਪਾਸੇ ਦੁਨੀਆਂ ਚੰਨ ਨੂੰ ਹੱਥ ਲਾ ਰਹੀ ਹੈ ਤੇ ਅਸੀਂ ਅਜੇ ਵੀ ਟੂਣੇ-ਟੋਟਕਿਆਂ, ਪਾਖੰਡਾਂ 'ਚ ਫਸੇ ਹੋਏ ਹਾਂ। ਦੇਸ਼ ਦਾ 90 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਧਨ 1 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਅਮੀਰਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਹੈ ਜੋ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੱਤਾ ਨੂੰ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਫਸਰਸ਼ਾਹੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਨਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘੁਮਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਹੱਦ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਨਿਆਂ ਦੇ ਮੰਦਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਾਲੇ ਦਲਾਲ ਹੀ ਆਪਣੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਗੁਣਾ-ਤਕਸੀਮ ਕਰਕੇ ਨਿਆਂ ਆਪਣੇ ਹੱਕ 'ਚ ਮੋੜਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਨਾਗਰਿਕ ਆਪਣੀਆਂ ਮੁਢਲੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਰੋਟੀ, ਕੱਪੜਾ, ਮਕਾਨ, ਸਿਹਤ ਸਿੱਖਿਆ, ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਹਾਲੇ ਵੀ ਵਾਂਝੇ ਹਨ। ਸਮਾਜ ਅਜੇ ਵੀ ਵਰਣ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਫਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦਾ ਨੌਜਵਾਨ ਵੀਜ਼ਾ ਲੈਣ ਲਈ ਧੱਕੇ ਖਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਚਰਮ 'ਤੇ ਹੈ, ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਆਮ ਗੱਲ ਹੈ, ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਲੁੱਟ ਤਾਂ ਹੱਕ ਸਮਝ ਕੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਬੇਕਦਰੀ, ਮਜ਼੍ਹਬ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਦੰਗੇ, ਅੱਤਵਾਦ ਆਦਿ ਗੰਭੀਰ ਮਸਲਿਆਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰਾਂ ਕੋਲ ਨਾ ਕੋਈ ਠੋਸ ਰਣਨੀਤੀ ਹੈ, ਨਾ ਇੱਛਾ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ। ਸ਼ਰਮ ਦੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਗੰਭੀਰ ਮਸਲਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਾਡੇ ਵੱਲੋਂ ਚੁਣੇ ਗਏ ਨੇਤਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਸਲਿਆਂ ਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਉਡਾਉਂਦੇ  ਹਨ ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਸਲਿਆਂ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਖੇਡਣ ਲਈ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਮੀਦਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਜਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਹੱਲ ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਇੰਝ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਸਾਡੇ ਲੀਡਰਾਂ ਨੂੰ ਮਸਲਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਸਾਲਿਆਂ ਦਾ ਚਸਕਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਆਪਣੀਆਂ ਮੁੱਢਲੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਜਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਹਟ ਕੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਜਜ਼ਬਾਤੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ 'ਚ ਫਸ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਭੜਕਾਉਣ ਲਈ ਰਾਖਵਾਂਕਰਨ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਗਊ ਹੱਤਿਆ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਉਠਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਰਾਮ ਮੰਦਿਰ ਨੂੰ ਮੁੱਦਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਲਾਕ ਤਲਾਕ ਤਲਾਕ ਦੇ ਮਸਾਲੇ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਵਿਗਾੜਨ ਦਾ ਮਸਾਲਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਮਸਾਲੇ ਦਾ ਰੰਗ ਕੁਝ ਵੀ ਹੋਵੇ ਉਸ ਦਾ ਮਕਸਦ ਇੱਕੋ ਹੈ ਕਿਵੇਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਮੁੱਖ ਮਸਲਿਆਂ ਤੋਂ ਚੁੱਕ ਕੇ ਰੰਗ-ਬਿਰੰਗੇ ਮਸਾਲਿਆਂ 'ਚ ਪਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਮਸਾਲਾ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੀ ਹੋ, ਸਬਜ਼ੀ ਬਦਸੁਆਦ ਹੋਵੇ, ਬੇਰੰਗ ਹੋਵੇ ਉਸ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ਬੂਦਾਰ ਜਾਂ ਸਵਾਦ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮਸਾਲਿਆਂ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਮਸਾਲੇ ਪਏ ਹੋਣ ਤਾਂ ਜੀਭ ਨੂੰ ਦਾਲ-ਸਬਜ਼ੀ ਦਾ ਚੰਗਾ ਸੁਆਦ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮਸਲਿਆਂ ਤੋਂ ਧਿਆਨ ਵੰਡਾਉਣ ਲਈ ਮਸਾਲਿਆਂ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਦਿਨ-ਬ-ਦਿਨ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਲੀਡਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਵੀ ਮਸਾਲਿਆਂ ਦਾ ਪੂਰਾ ਮਜ਼ਾ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮ ਦੇ ਮੋਹਰੀ ਬਣੇ ਅਖੌਤੀ ਸੰਤ ਵੀ ਮਸਲਿਆਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਮਸਾਲਿਆਂ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰ ਦਿਨ-ਬ-ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਆਸ਼ਰਮ, ਆਪਣੇ ਡੇਰੇ, ਆਪਣੀ ਸੰਪਦਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਸੱਤਾ ਦੀ ਧੁਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੱਥ ਰਹੇ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਦਿਨ-ਬ-ਦਿਨ ਵਧਦੀ ਰਹੇ। ਸੰਤਾਂ ਦਾ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨਾਲ ਤਾਲਮੇਲ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਲਈ ਬਹੁਤ ਖਤਰਨਾਕ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਜਦੋਂ ਦਲਿਤਾਂ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਜਾਂ ਧਾਰਮਿਕ ਨੇਤਾ ਅਖੌਤੀ ਮਨੂੰਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਖਾਣੇ ਦੀ ਟੇਬਲ 'ਤੇ ਸਜੀਆਂ ਮਸਾਲੇਦਾਨੀਆਂ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਦਲਿਤ ਨੇਤਾ ਮਨੂੰਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਹੱਥ ਦੇ ਖਿਡੌਣੇ ਬਣ ਮਸਾਲਾ ਛਿੜਕਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਸਮਾਜ ਵੰਡਿਆ ਰਹੇ ਤਾਂ ਜੋ ਗਰੀਬ ਦੇ ਹੱਕ ਮਰਦੇ ਰਹਿਣ, ਤਾਂ ਜੋ ਸੱਤਾ ਦੀ ਚਾਬੀ ਅਮੀਰਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਹੀ ਰਹੇ ਤਾਂ ਜੋ ਦਲਿਤ ਕਦੀ ਅੱਖ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਆਪਣੇ ਹੱਕ ਨਾ ਮੰਗ ਸਕਣ। ਇਹ ਜੋ ਦਲਿਤ ਨੇਤਾ ਆਪਣੇ ਮਜਬੂਰ ਤੇ ਮਾਯੂਸ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਲੁੱਟ ਕੇ ਕੁਰਾਹੇ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ ਉਹ ਜੱਗ ਦੇ ਹਾਸੋਹੀਣ ਦਾ ਪਾਤਰ ਬਣ ਰਹੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਸਮੇਂ ਦੀ ਮੰਗ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਮਸਲਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਹਰ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਚੁੱਕੇ। ਅੰਬੇਡਕਰੀ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸਮਝੇ ਬਿਨਾਂ ਮਸਲਿਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਮਸਾਲਿਆਂ ਦੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਅੰਬੇਡਕਰੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਹੀ ਪਾਣੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰੇਗੀ।
                                                                                                                  ਅਜੈ ਕੁਮਾਰ

ਰਾਈਟ ਆਫ ਰਾਈਟ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ

ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਰਾਸ਼ਟਰ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਸੁਪਨੇ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਈਟ ਆਫ ਰਾਈਟ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਵਿਧਾਨ ਰਾਹੀਂ ਵਚਨਬੱਧ ਕੀਤਾ ਸੀ ਪਰ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਨਾ ਤਾਂ ਅਨਪੜ੍ਹਤਾ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ ਕੋਈ ਠੋਸ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਹੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਦਿਖਾਈ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਅੱਜ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਲੋਕ ਵੱਡੀਆਂ-ਵੱਡੀਆਂ ਡਿਗਰੀਆਂ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਅਹੁਦਿਆਂ 'ਤੇ ਬੈਠਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਮੜ੍ਹੀਆਂ-ਮਸੀਤਾਂ, ਮੰਦਿਰਾਂ ਦੀਆਂ ਘੰਟੀਆਂ, ਆਰਤੀਆਂ, ਕਬਰਾਂ ਅਤੇ ਅੰਗੂਠਾ ਛਾਪ ਠੱਗ ਬਾਬਿਆਂ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਤਲਾਸ਼ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸੁੱਖਮਈ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮੂਰਖ ਅਤੇ ਸਵਾਰਥੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕਹਿਣ 'ਤੇ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ ਦੇ ਉਪਾਅ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰੀ ਤਾਂ ਇਹ ਵੀ ਦੇਖਣ-ਸੁਣਨ ਜਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੇ ਨਿਆਣਿਆਂ ਦੀਆਂ ਬਲੀਆਂ ਤੱਕ ਵੀ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ੁਮੁਲਕ ਨੇ ਤਰੱਕੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੂਰਖਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਜੀਅ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਹ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਤਾਕਤਵਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣਾ ਪੂਰਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਸਾਫ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਤਾਕਤਵਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਅਸੀਂ ਜਿੰਨਾ ਮਰਜ਼ੀ ਜ਼ੋਰ ਲਗਾ ਲਈਏ, ਜਿੰਨੀ ਦੇਰ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਜੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਗੱਲ ਰਾਈਟ ਆਫ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਰਾਈਟ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਨਾ ਤਾਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਮਹਾਰਾਜ ਜੀ ਦਾ ਬੇਗਮਪੁਰਾ ਵਸਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੇ ਸਰਬੱਤ ਦੇ ਭਲੇ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਵਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਬਾਕੀ ਅਸੀਂ ਖੱਪ-ਰੌਲਾ ਜਿੰਨਾ ਮਰਜ਼ੀ ਪਾਈ ਜਾਈਏ। ਸਾਨੂੰ ਅੱਜ ਨਹੀਂ ਤੇ ਕੱਲ੍ਹ ਮੰਨਣਾ ਹੀ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਜੀ ਦੀ ਸੋਚ 'ਤੇ ਚੱਲ ਕੇ ਹੀ ਤਾਕਤਵਰ ਰਾਸ਼ਟਰ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਜੀ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮੀ ਸਨ, ਉਹ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਅਨਮੋਲ ਤੋਹਫ਼ਾ ਮੰਨਦੇ ਸਨ ਤੇ ਜਾਣਦੇ ਸਨ। ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਵੀ. ਆਈ. ਪੀ., ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਮਚਾਰੀ ਨੂੰ ਮਹਾਂਨਾਇਕ ਮੰਨਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀ ਸਿਰਫ ਉਹ ਹੀ ਲੋਕ ਸਨ, ਜਿਹੜੇ ਵਰਣ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਮੰਨਦੇ ਸਨ ਜਾਂ ਵਰਣ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਮਜਬੂਤ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿਗਾਹ ਵਿੱਚ ਜਾਤ ਜਨਮ ਤੋਂ ਨਹੀਂ, ਕਰਮ ਤੋਂ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਫ਼ ਸ਼ਬਦਾਂ 'ਚ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਕਰ ਕੇ ਖਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਉੱਚ ਵਰਗ ਦੇ ਹਨ, ਜਿਹੜੇ ਵਿਹਲੇ ਬੈਠ ਕੇ ਠੱਗੀ-ਠੋਰੀ ਕਰਕੇ ਵਹਿਮ-ਭਰਮ ਪਾਖੰਡ ਫੈਲਾ ਕੇ ਰੱਬ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਨੀਵੀਂ ਜਾਤ ਦੇ ਹਨ। ਆਉ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਅੰਬੇਡਕਰ ਜੀ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦਾ ਭਾਰਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਰਾਈਟ ਆਫ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਰਾਈਟ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਅਮਲ ਕਰੀਏ ਤੇ ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਈਏ।                                                                                                                               ਅਜੇ ਕੁਮਾਰ

'ਮਨ ਕੀ ਬਾਤ'

ਹਰ ਇਨਸਾਨ ਦੇ ਮਨ 'ਚ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਗੱਲ ਦੀ ਹਸਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨ ਦਾ ਮੰਚ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਈ ਵਿਚਾਰੇ ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੀ ਗੱਲ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੀ ਗੱਲ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਹੀ ਲੈ ਕੇ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਤੁਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਮਨ ਕੀ ਬਾਤ ਮੀਡੀਆ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ 'ਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਆਸ਼ਾਵਾਦੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਹੋਰ ਵੀ ਵਧ ਗਈਆਂ ਹਨ ਕਿ ਕਦੇ ਨਾ ਕਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਮਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲੇਗਾ। ਅੱਜ ਦੇ ਲੇਖ 'ਚ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਦੇ ਮਨ ਕੀ ਬਾਤ ਦੀ। ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਮੈਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੱਜ ਤੱਕ ਜਿੰਨੇ ਵੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਮਨ ਕੀ ਬਾਤ ਦੇ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਉਹ ਬਤੌਰ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਮੁਖੀ ਹੋਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇਕ ਗੈਰ ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾ (ਐਨਜੀਓ) ਦੇ ਮੁਖੀ ਵਾਂਗ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਹਿਣ ਦਾ ਭਾਵ ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮਨ ਕੀ ਬਾਤ 'ਚ  ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਧਾਰ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲੋਂ ਸਹਿਯੋਗ ਮੰਗਦੇ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਮੁਖੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਸਹਿਯੋਗ ਮੰਗਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਬਾਖੂਬੀ ਇਸਤੇਮਾਲ  ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਕਰਵਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕਦੇ-ਕਦੇ ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਜੀ ਨੂੰ ਮਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਵੀ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਸਰੀਰ 'ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਦਰਜਾ ਬਖਸ਼ਿਆ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਸ਼ਾਇਦ ਹਰ ਦਿਮਾਗੀ ਆਦਮੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮਨ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਔਸਤਨ ਅੱਗੇ ਹੈ। ਮੈਂ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪਾਠਕਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਮਨ ਕੀ ਬਾਤ ਸਾਂਝੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਦੱਸਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਇਹ ਲੇਖ ਆਪਣੀ ਅਖਬਾਰ 'ਚ ਲਿਖ ਕੇ ਮੋਦੀ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਡਾਕ ਰਾਹੀਂ ਰਜਿਸਟਰਡ ਲੈਟਰ ਵੀ ਭੇਜਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਮੈਂ ਇਸ ਆਸ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਸ਼੍ਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਜੀ ਤਕਰੀਬਨ ਹਰ ਲੀਡਰ ਦੇ ਬਿਆਨ ਦਾ ਜਵਾਬ ਮੀਡੀਆ ਰਾਹੀਂ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਲੀਡਰ ਛੋਟਾ ਹੈ ਜਾਂ ਵੱਡਾ।ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਵੇਲੇ ਮੋਦੀ ਸਾਹਿਬ ਇਹ ਵੀ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਦ ਦੀ ਗਰਿਮਾ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। 
ਹਾਲਾਂਕਿ ਮੈਂ ਕੋਈ ਲੀਡਰ ਨਹੀਂ ਹਾਂ, ਆਮ ਆਦਮੀ ਹਾਂ, ਮੇਰੀ ਅਖਬਾਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਨਹੀਂ ਪਰ ਇਸ ਆਸ ਵਿੱਚ ਲੇਖ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਾਇਦ ਮੋਦੀ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਫਤਰ ਵੱਲੋਂ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਆਵੇ ਤੇ ਮੈਂ ਮੋਦੀ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿ ਸਕਾਂ ਕਿ ਮੋਦੀ ਸਾਹਿਬ ਮਨ ਕੀ ਬਾਤ ਛੋੜੋ ਦਿਮਾਗ ਕੀ ਬਾਤ ਕਰੋ, ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੁਸੀਂ ਦਿਮਾਗ ਵਰਤ ਕੇ ਸੱਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿਮਾਗ ਵਰਤ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਹੱਲ ਕਰੋ, ਨਾਲੇ ਸਾਨੂੰ ਗਧਿਆਂ ਕੋਲੋਂ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਲੈਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ, ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਰਹਿਬਰਾਂ ਆਪਣੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਲੈ ਕੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਕਦੇ ਭੁੱਲਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ 67 ਸਾਲ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਅਜੇ ਤੱਕ ਵੀ ਭਾਰਤ ਇਕ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕਿਆ। ਭਾਰਤ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਜਾਤੀਆਂ ਦਾ ਇਕ ਸਮੂਹ ਹੈ, ਜੇ ਕੋਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸਮਝ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਉਸ ਦੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਭੁੱਲ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਸਾਨੂੰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਖਮਿਆਜ਼ੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਭੁਗਤਣਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਮਾਂ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਬਾਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸਾਨੂੰ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਠੋਸ ਉਪਰਾਲੇ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
                                                                                                                ਅਜੇ ਕੁਮਾਰ

ਮੂਰਖ ਕਿਸ ਨੂੰ...ਅਤੇ ਕੌਣ...

ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਮੁਹੱਲੇ 'ਚ ਖੜ੍ਹਾ ਸੀ। ਕੁਝ ਹੀ ਦੇਰ 'ਚ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਰਿਕਸ਼ਾ, ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਆਟੋ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਕੋਈ ਉੱਧਰੋਂ ਢੋਲ ਲੈ ਕੇ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਕੋਈ ਢੋਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮੈਨੂੰ ਆਪਣਾ ਬਚਪਨ ਯਾਦ ਆ ਗਿਆ। ਕੁਝ ਦੇਰ ਲਈ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਕੋਲੋਂ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਲੰਘ ਰਹੀਆਂ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਹਮਾਇਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਅਰਿਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾ ਵੱਲੋਂ ਲਗਾਏ ਲਾਊਡ ਸਪੀਕਰਾਂ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਗੁੰਮ ਹੋ ਗਿਆ। ਫਿਰ 10 ਕੁ ਮਿੰਟਾਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਗਿਆ ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਅਰਾਮ ਨਾਲ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਕੋਈ ਸਾਨੂੰ ਸਮਾਰਟ ਫੋਨ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕੋਈ ਸਾਡੇ ਗਰੀਬ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਕੂਟੀ ਦੇਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕੋਈ ਆਟਾ-ਦਾਲ ਦੇ ਕੇ ਬੜ੍ਹਕਾਂ ਮਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕੋਈ ਮੁੱਛਾਂ ਨੂੰ ਤਾਅ ਦੇ ਕੇ ਖੰਡ, ਪੱਤੀ, ਘਿਉ ਦੇਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਕੋਈ ਹਰ ਪਰਿਵਾਰ ਹਰ ਘਰ 'ਚ ਨੌਕਰੀ ਦੇਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕੋਈ 51 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਸ਼ਗਨ ਦੇਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕੋਈ ਮੁਫ਼ਤ ਬਿਜਲੀ-ਪਾਣੀ, ਮਕਾਨ, ਕਰਜ਼ੇ ਮੁਆਫ, ਖਬਰੇ ਕਿਹੜੀ-ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਦੇ ਵਾਅਦੇ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲੇ ਮੈਂ ਇਹ ਸੋਚ ਹੀ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਕਿਸ ਨੂੰ ਮੂਰਖ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੌਣ ਹਨ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਮੂਰਖ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਮਨ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ  ਇਸ 'ਤੇ ਕੁਝ ਲਿਖਾਂ ਤੇ ਮੇਰਾ ਬੇਟਾ ਜੋ ਦਸਵੀਂ ਕਲਾਸ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, ਡੈਡੀ ਜੀ! ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਲੀਡਰ ਏਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਚਮੁੱਚ ਏਨਾ ਕੁਝ ਦੇਣਗੇ?ਮੈਂ ਉਸ ਵੱਲ ਗੌਰ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ, ਮੈਂ ਕਿਹਾ, ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਿਆ ਬੇਟਾ ਤੂੰ! ਫਿਰ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਬੇਟਾ ਇਹ ਸਿਆਸੀ ਠੱਗਾਂ ਦੇ ਟੋਲੇ ਹਨ। ਜਿਹੜੇ ਭੋਲੀਭਾਲੀ ਜਨਤਾ ਅਤੇ ਕਿਤੇ-ਕਿਤੇ ਲਾਲਚੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੂਰਖ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਟੰਟ ਹੈ ਇਲੈਕਸ਼ਨ ਜਿੱਤਣ ਦਾ। ਨਾਲ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਉਹੋ ਲੋਕ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਨਹੀਂ ਕਮਾ ਸਕਦੇ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਘਰ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਉਹ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਬਿੱਲ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਿਰ ਕਰਜ਼ੇ ਚੜ੍ਹ ਗਏ ਹਨ, ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਵੇ ਕਿ ਸਾਡੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਦੁੱਖ-ਤਕਲੀਫਾਂ ਦੇ ਕਾਰਣ ਤੇ ਵਾਰਸ ਇਹੋ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਨੇਤਾ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਮੁੱਦਿਆਂ ਤੋਂ ਭਟਕਾ ਕੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਲਾਰੇ-ਲੱਪੇ ਤੇ ਲਾਲਚ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਮੇਰੇ ਬੇਟੇ ਨੇ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਇੰਝ ਗੌਰ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ, ਜਿਵੇਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਭ ਕੁਝ ਸਮਝ ਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਮੈਨੂੰ ਵਧੀਆ ਲੱਗਿਆ। ਹੁਣ ਗੱਲ ਸੋਚਣ ਵਾਲੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਮੇਰੇ ਪੁੱਤਰ ਵਾਂਗ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਵੋਟਰਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਸਵਾਲ ਆ ਗਿਆ ਕਿ ਜਿਹੜੇ ਵਾਅਦੇ ਇਹ ਲੀਡਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਅਦਿਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹ ਪੈਸਾ ਕਿੱਥੋਂ ਲੈ ਕੇ ਆਉਣਗੇ? ਜਾਂ ਲੋਕ ਇੰਝ ਸੋਚਣ ਕਿ ਜਿਹੜੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਿੱਛੇ ਵਾਅਦੇ ਕੀਤੇ ਸਨ, ਉਹ ਤਾਂ ਅੱਜ ਤੱਕ ਪੂਰੇ ਹੋਏ ਨਹੀਂ, ਅੱਗੋਂ ਕਿਵੇਂ ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਯਕੀਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਚੋਣ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੇ ਖਪ-ਰੌਲੇ ਕਰਕੇ ਜਿਹੜੀ ਸਿਰਪੀੜ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਤਾਂ ਰਾਹਤ ਮਿਲੇਗੀ ਹੀ, ਨਾਲ ਦੀ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲਾਅਰੇਬਾਜ਼, ਗੱਪੀਆਂ ਦੇ ਟੋਲਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਛੁਟਕਾਰਾ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸਾਫ-ਸੁਥਰੀ ਛਵੀ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੀ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਤੋਂ ਇਸ ਨੁਕਤੇ 'ਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਚਾਰ-ਪ੍ਰਸਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਉਪਰਾਲਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸੋ ਉਸੇ ਉਪਰਾਲੇ ਦੀ ਕੜੀ ਤਹਿਤ ਇਹ ਮੈਂ ਲੇਖ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਜਨਤਾ ਅਤੇ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਪਾਠਕਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ੁਭਚਿੰਤਕਾਂ ਲਈ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਉਮੀਦ ਹੈ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਲੇਖ ਦੀ ਮੂਲ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਸਾਥ ਦੇ ਕੇ ਨਿਰਪੱਖ ਚੋਣਾਂ 'ਚ ਆਪਣਾ ਬਣਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਓਗੇ।                   -ਅਜੇ ਕੁਮਾਰ 

ਰੰਗਲਾ ਪੰਜਾਬ, ਕੰਗਲਾ ਪੰਜਾਬੀ

ਪੰਜਾਬ ਬਹੁਤ ਖੂਬਸੂਰਤ ਰਾਜ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਆਉਣ ਲਈ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕ ਤਰਸਦੇ ਸਨ। ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਦੁੱਧ, ਦਹੀਂ ਦੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਵਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਗੱਭਰੂ ਪੂਰੇ ਵਿਸ਼ਵ 'ਚ ਇਕ ਮਾਡਲ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਗੁਰੂਆਂ, ਪੀਰਾਂ ਤੇ ਮਹਾਨ ਰਹਿਬਰਾਂ ਦੀ ਕਰਮਭੂਮੀ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਅਣਗਿਣਤ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸੰਤਾਂ ਦੀ ਚਰਨਛੋਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਧਰਤੀ ਵੀ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਇਸ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਮਹਾਨ ਰਹਿਬਰਾਂ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਦੀ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ, ਉੱਥੇ ਇਸੇ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਅਤਿ ਜ਼ਾਲਮਾਂ ਦੇ ਜੁਲਮਾਂ ਦਾ ਵੀ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਚਾਹੇ ਮੁਗਲ ਹੋਣ ਚਾਹੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹੋਣ, ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੂੰਹਤੋੜ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ। ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਣਖ-ਇੱਜ਼ਤ ਦੀ ਖਾਤਿਰ ਲੜਨਾ ਸਿਖਾਇਆ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ 'ਸਰਬੱਤ ਦਾ ਭਲਾ' ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਮਹਾਰਾਜ ਜੀ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ 'ਬੇਗਮਪੁਰਾ' ਪੂਰੇ ਸੰਸਾਰ 'ਚ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਪਰ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਰਾਜਨੀਤੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰਾਜਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਅਜਿਹੇ ਹਾਲਾਤ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਕਿ ਅੱਜ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲਾ 80% ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਲੋਕ ਕੈਂਸਰ ਨਾਲ ਮਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਚਿੱਟੇ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਨੇ ਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਲੱਕ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਸਿਹਤ-ਸਿੱਖਿਆ ਕੇਂਦਰਾਂ 'ਚ ਉੱਲੂ ਬੋਲ ਰਹੇ ਹਨ, ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਇੰਡਸਟਰੀ ਖੰਭ ਲਾ ਕੇ ਪੰਜਾਬ 'ਚੋਂ ਉੱਡ ਚੁੱਕੀ ਹੈ, ਕਿਸਾਨ ਫਾਹੇ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਝੰਬੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦਾ ਬੋਲਬਾਲਾ ਹੈ, ਸਰਬੱਤ ਦੇ ਭਲੇ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਕੇਂਦਰ ਬਿੰਦੂ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਚਲਾ ਰਹੀ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਉੱਤੇ ਵੀ ਮਨੂੰਵਾਦੀ ਸੋਚ ਦੇ ਲੋਕ ਕਾਬਜ਼ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਜਿਸ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਆਵੇ, ਉਸੇ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਵਰਕਰ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਕੁੱਟਮਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨਾਲ ਖਿਲਵਾੜ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦਾਜ ਨਾ ਲਓ ਨਾ ਦਾਜ ਦਿਓ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸ਼ਗਨ ਸਕੀਮ ਚਲਾ ਕੇ ਗਰੀਬਾਂ ਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਉਡਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਆਟਾ-ਦਾਲ ਦੇ ਕੇ ਆਪਣੀ ਪਿੱਠ ਥਪਥਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਨਾਕਾਮਯਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਛੁਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਰੰਗਲਾ ਹੈ ਤੇ ਰੰਗਲਾ ਹੀ ਰਹੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਪੰਜਾਬ ਗੁਰੂਆਂ -ਪੀਰਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਨਿਆਮਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹਨ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਸਵਰਗ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਪੰਜਾਬੀ ਰੰਗਲਾ ਨਹੀਂ ਕੰਗਲਾ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਆਉ ਸਿਆਸੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਕਲ ਸਿਖਾ ਕੇ ਨਿਰਪੱਖ ਚੋਣਾਂ 'ਚ ਆਪਣਾ ਬਣਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਈਏ ਤਾਂ ਜੋ ਇਮਾਨਦਾਰ ਤੇ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਲੀਡਰ ਅੱਗੇ ਆਉਣ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਰੰਗਲਾ ਬਣਾਉਣ। ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕੰਗਲਾ ਹੈ, ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਤੱਖ ਪ੍ਰਮਾਣ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਹੀ ਮਿਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ 1 ਕਰੋੜ 41 ਲੱਖ ਨੀਲੇ ਕਾਰਡ ਬਣੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਚ 2 ਰੁਪਏ ਕਿਲੋ ਆਟਾ ਤੇ 20 ਰੁਪਏ ਕਿਲੋ ਦਾਲ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਲੱਗਭਗ 15 ਲੱਖ ਉਹ ਬੱਚੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਖਾਣਾ ਮੁਫ਼ਤ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, 5 ਲੱਖ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਈਕਲਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਕਹਿਣ ਦਾ ਭਾਵ ਲੱਗਭਗ 1.5 ਕਰੋੜ ਪਰਿਵਾਰ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਗਰੀਬੀ ਰੇਖਾ ਤੋਂ ਹੇਠਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਲੀਡਰ ਕਿਸ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਘੋਖ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਤੇ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਕਰਨ ਦੀ ਤਾਂ ਜੋ ਸਾਡੀਆਂ ਗਲ੍ਹੀਆਂ 'ਚ ਫਿਰ ਇਹ ਗੀਤ ਗੂੰਜ ਸਕਣ। 'ਮੇਰਾ ਰੰਗਲਾ ਪੰਜਾਬ, ਮੇਰਾ ਰੰਗਲਾ ਪੰਜਾਬ...।' ਇੱਥੇ ਮੈਂ ਇਹ ਗੱਲ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜ਼ਰੂਰ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹਾਂਗਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਕੰਗਲਾ ਹਰ ਉਸ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਜਿਹੜੀ ਸੱਤਾ 'ਚ ਆਈ ਹੈ।                                      -ਅਜੈ ਕੁਮਾਰ

ਦਾਗੀ ਤੇ ਬਾਗੀ

ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ 4 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਹੋਣ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਅਤੇ ਲੀਡਰਾਂ ਨੇ ਕਮਰਕੱਸੇ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਹਨ ਪਰ ਵਰਕਰਾਂ 'ਚ ਖਾਸਾ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਢਿਲਮੱਠ ਸਾਫ ਦੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਣ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇਕ ਮੁੱਖ ਕਾਰਣ ਨੋਟਬੰਦੀ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਦਾਗੀ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਤੇ ਮਨੁੱਖ ਛੱਡੋ ਕੁੱਤੇ-ਬਿੱਲੇ ਵੀ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਦਾਗੀ ਆਦਮੀ ਕਰਕੇ ਹੀ ਪਰਿਵਾਰ, ਸਮਾਜ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦਾਗੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦਾਗੀ ਆਦਮੀ ਦਾ ਭਾਰ ਧਰਤੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਝੱਲ ਸਕਦੀ। ਬਾਗੀ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਕ ਬਾਗੀ ਉਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਗੰਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਮਾਨਵਤਾ ਦਾ ਧਰਮ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਮਹਾਨ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਾਤਰ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਬਾਗੀ ਉਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਆਪਣੇ ਸਵਾਰਥ ਲਈ ਲੁੱਟ ਦੇ ਮਾਲ ਦਾ ਪੂਰਾ ਹਿੱਸਾ ਨਾ ਮਿਲਣ ਕਰਕੇ ਬਗਾਵਤ ਦਾ ਝੰਡਾ ਬੁਲੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਦੁਹਾਈ ਸਿਧਾਂਤਾਂ, ਅਸੂਲਾਂ ਦੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਇਸੇ ਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਾਗੀ ਤੇ ਦਾਗੀ ਲੀਡਰ ਇਸ ਵਾਰ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਸੋਚਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦਾ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ? ਭਾਵੇਂ ਮੌਜੂਦਾ ਸਰਕਾਰ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਨਰਕ 'ਚੋਂ ਕੱਢ ਕੇ ਸਵਰਗ ਵੱਲ ਲਿਜਾਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਜਨਤਾ ਨੇ ਦੋਨੋਂ ਹੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਰਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਪਾਰਟੀਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਨਵੀਆਂ ਤਕਰੀਬਨ 15 ਪਾਰਟੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਲੜ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਕਰੀਬ 1 ਹਜ਼ਾਰ ਉਮੀਦਵਾਰ ਅਜ਼ਾਦ ਵੀ ਚੋਣ ਲੜਨਗੇ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਚੋਣ ਨਤੀਜਿਆਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਜ਼ਰੂਰ ਪਵੇਗਾ ਪਰ ਜਿੰਨਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਾਗੀ ਤੇ ਦਾਗੀ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਦਾ ਇਸ ਵਾਰ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਸ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਰੇ ਰਿਕਾਰਡ ਟੁੱਟ ਜਾਣਗੇ। ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਛੋਟੇ-ਵੱਡੇ ਲੀਡਰ ਆਪਣੀਆਂ ਸਟੇਜਾਂ 'ਤੇ ਭਾਸ਼ਣਾਂ ਰਾਹੀਂ ਦਾਗੀਆਂ -ਬਾਗੀਆਂ ਤੇ ਦਲਬਦਲੂਆਂ ਨੂੰ ਅਕਲ ਸਿਖਾਉਣ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਨਾ ਲਾਉਣ ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਆਪ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੂਸਰੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ 'ਚੋਂ ਆਏ ਬਾਗੀਆਂ ਤੇ ਦਾਗੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇੰਝ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਦਾ ਤਾਜ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਇਹ ਕੋਹੇਨੂਰ ਦਾ ਹੀਰਾ ਹੋਣ। ਯਕੀਨ ਮੰਨੋ ਭਾਵੇਂ ਅਜਿਹੇ ਦਾਗੀਆਂ-ਬਾਗੀਆਂ ਤੇ ਦਲਬਦਲੂਆਂ ਦਾ ਕੋਈ ਕਿਰਦਾਰ, ਸਿਧਾਂਤ, ਅਸੂਲ ਤੇ ਨਿਯਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰੋਲ ਬਹੁਤ ਅਹਿਮ ਹੋਵੇਗਾ ਤੇ ਇਹ ਲੋਕ ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਿੰਦੂ ਹੋਣਗੇ। ਅਜਿਹੇ ਕੇਂਦਰ ਬਿੰਦੂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਪਾਉਣਾ ਤੇ ਸਮਝ ਪਾਉਣਾ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਲਈ ਇਸ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਔਖੀ ਤੇ ਟੇਢੀ ਖੀਰ ਹੈ। ਤਾਹੀਓਂ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਹਿਣ ਵਿੱਚ ਮੀਡੀਆ, ਸਿਆਸੀ ਪੰਡਿਤ, ਜੋਤਸ਼ੀ ਆਦਿ ਹਾਲੇ ਗੁਰੇਜ਼ ਹੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਚੋਣਾਂ ਇਕ ਨਿਵੇਕਲੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਹੀ ਚੋਣਾਂ ਹੋਣ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਅਦਾਰਾ 'ਆਪਣੀ ਮਿੱਟੀ' ਦੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸੂਤਰਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਜੇਕਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਪਿਛਾਂਹ ਛੱਡ ਕੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਾ ਨਿਭਾਈ ਤਾਂ ਇਸ ਵਾਰ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੇ ਹਿਤ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਹੂ-ਬ-ਹੂ ਨਰਕ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਾਬਤ ਹੋਣਗੀਆਂ। ਹੁਣ ਦੇਖਣਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਆਪਣਾ ਰੋਲ ਬਾਖੂਬੀ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਦਾਗੀ-ਬਾਗੀ ਤੇ ਦਲਬਦਲੂ ਬਾਜ਼ੀ ਮਾਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਜੇ ਇੰਝ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਇਸ ਕਹਾਵਤ ਨੂੰ ਸੱਚ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦੇਣਗੇ ਕਿ 'ਜਦੋਂ ਪਹਿਰੇਦਾਰ ਆਲਸੀ ਹੋਣ ਤਾਂ ਲੂਲ੍ਹੇ, ਲੰਗੜੇ, ਕਾਣੇ ਵੀ ਬੜੇ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਚੋਰੀ ਕਰਨ 'ਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।' ਇੱਥੇ ਮੈਂ ਇਹ ਵੀ ਗੱਲ ਸਪੱਸ਼ਟ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕਹਿ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਦਾਗੀਆਂ, ਬਦਬਦਲੂਆਂ ਦੇ ਤੇ ਅਜਿਹੇ ਬਾਗੀਆਂ ਦੇ ਕੋਈ ਪੈਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਜੇਕਰ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਵਰਗ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੇ ਚੌਥੇ ਥੰਮ ਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਬਾਗੀ-ਦਾਗੀ ਤੇ ਦਲਬਦਲੂ ਕਿਤੇ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਣਗੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਬਹੁਤੇ ਬਾਗੀ, ਦਾਗੀ ਤੇ ਦਲਬਦਲੂਆਂ ਦਾ ਇਹ ਹਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ 'ਮਾਵਾਂ ਧੀਆਂ ਮੇਲਣਾਂ, ਪਿਉ-ਪੁੱਤ ਬਰਾਤੀ।'
ਅਜੈ ਕੁਮਾਰ

ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਰਾਜਾ

ਲੋਕਤੰਤਰ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਵਡਮੁੱਲੀ ਦੇਣ ਹੈ। ਲੋਕਤੰਤਰ ਦਾ ਭਾਵ ਹੈ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਲੋਕਹਿਤ ਲਈ ਚੁਣੀ ਗਈ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ। ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਇਸ ਸਮੇਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਸਰਗਰਮ ਹਨ। ਵੋਟਰ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਿੰਦੂ ਹੈ। ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਵੋਟਰ ਨੂੰ ਸਿਆਸੀ ਲੋਕ ਮੂਰਖ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੀ ਹੋਏ ਹਨ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਸਵਰਗ ਤੋਂ ਸੋਹਣੀ ਧਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦਾ ਆਦਰਸ਼ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗੱਭਰੂ ਦਾ ਇੰਨਾ ਮਾੜਾ ਹਾਲ ਨਾ ਹੁੰਦਾ। ਵੋਟਾਂ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੋਟਰ ਰਾਜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਲੀਡਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਰਿਮਾਂਡ 'ਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਹਰ ਗਲ੍ਹੀ-ਮੁਹੱਲੇ, ਚੁਰਾਹੇ, ਵਿਹੜਿਆਂ 'ਚ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਰਵਜਨਕ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਸਾਰੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਲੀਡਰ ਆਪਣੀ-ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਦੇ ਕਾਸੀਦੇ ਪੜ੍ਹ ਰਹੇ ਹਨ ਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਲੀਡਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਲੀਆਂ-ਚਿੱਟੀਆਂ ਕਰਤੂਤਾਂ ਦੀ ਪੋਲ ਖੋਲ੍ਹ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਵੋਟਰਾਂ ਨੂੰ ਭਰਮਾਉਣ ਲਈ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਗੱਫੇ ਦੇਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਰ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ ਆਪਣੀ ਚੋਣ ਮੁਹਿੰਮ ਦੌਰਾਨ ਵੋਟਰ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿ ਰਹੀ ਹੈ ਤੇ ਦੱਸਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵੋਟਰ ਦਾ ਕੋਈ ਖਿਆਲ ਨਹੀਂ ਰੱਖ ਸਕਦਾ। ਖ਼ੈਰ! ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਹੈ। ਮੈਂ ਕਲਮ ਰਾਹੀਂ  ਪੰਜਾਬ ਹਿਤ ਦੀ ਲੜਾਈ ਲੜਨੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਲੇਖ ਅਤੇ ਅਖਬਾਰ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣਾ ਬਣਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਆਓ ਝਾਤ ਮਾਰਦੇ ਹਾਂ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਚੋਣਾਂ ਲੜ ਰਹੀਆਂ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਕਹਿਣੀ ਅਤੇ ਕਰਨੀ ਦੇ ਫ਼ਰਕ 'ਚ। ਸੱਤਾ ਧਿਰ ਅਕਾਲੀ-ਭਾਜਪਾ ਗਠਬੰਧਨ ਦੇ ਮੁਖੀ ਤੇ ਪੰਥ ਦੇ ਦਾਸ ਨੇ ਨਾਅਰਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਰਾਜ ਨਹੀਂ ਸੇਵਾ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਨਾਅਰੇ ਦੀ ਪੂਰੀ ਘੋਖ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਬਾਦਲ ਪੰਥ ਦੇ ਦਾਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕਸਰ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ। ਉਸ ਨੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ, ਅਧਿਆਪਕ, ਡਾਕਟਰ, ਆਸ਼ਾ ਵਰਕਰ, ਤਕਰੀਬਨ ਹਰ ਵਰਗ ਦੀ ਰੱਜ ਕੇ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ, ਉਹ ਗੱਲ ਵੱਖਰੀ ਹੈ ਕਿ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦੀ ਡਿਊਟੀ ਉਸ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੂਰੀ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਡਾਂਗ ਰਾਹੀਂ ਇਹ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ ਵੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਡਾਂਗ ਫੇਰਨ ਲੱਗੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਾਤ, ਜਨਾਨੀ ਜਾਂ ਆਦਮੀ 'ਚ ਫਰਕ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ ਬਸ ਸੇਵਾ ਹੀ ਕੀਤੀ।  ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਵਰਗ ਬਚਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਜਿਸ ਦੀ ਡਾਂਗ ਨਾਲ ਸੇਵਾ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਾਸਨਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਨੌਕਰੀਆਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਹਰ ਘਰ 'ਚ ਨੌਕਰੀ ਦੇਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ 'ਚੋਂ ਅਕਸਰ ਗੈਰ-ਹਾਜ਼ਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਰਾਜਾ ਸਾਹਿਬ ਹਰ ਵੇਲੇ ਜਨਤਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਨਵੀਂ ਬਣੀ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਦਿੱਲੀ 'ਚ ਜਨਤਾ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਅੱਧੇ ਵਾਅਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਨਿਭਾਏ। ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਮੁਖੀ ਅਰਵਿੰਦ ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਅਕਸਰ ਮੀਡੀਆ ਰਾਹੀਂ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਸੀਂ ਰਾਜਨੀਤੀ 'ਚ ਬਦਲਾਅ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਆਏ ਹਾਂ ਪਰ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਹ ਪੋਲ ਖੁੱਲ੍ਹ ਗਈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸੱਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਲੱਗਭਗ ਸਾਰੇ ਉਹੀ ਤਰੀਕੇ ਅਪਣਾਏ ਜਿਹੜੇ ਕਾਂਗਰਸ-ਅਕਾਲੀ ਅਪਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੀ ਜਾਤ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਕਰਦਿਆਂ ਐੱਸ. ਸੀ. ਵਿੰਗ ਬਣਾਏ ਤੇ ਦਲਿਤ ਵੋਟ ਨੂੰ ਭਰਮਾਉਣ ਦੀ ਖਾਤਿਰ ਨਾਅਰਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਉੱਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦਲਿਤ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਦਕਿ ਹਕੀਕਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਪੂਰਨ ਬਹੁਮਤ 'ਚ ਹੈ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਰਕਾਰ 'ਚ ਦਲਿਤਾਂ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਰਾਖਵਾਂਕਰਨ ਕੋਟੇ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਤਾਂ ਦੂਰ ਕੋਈ ਦਲਿਤ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੁੱਦੇ ਹਨ, ਵਿਚਾਰ ਹਨ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹਨ ਜਿਹੜੀਆਂ ਲੋਕਤੰਤਰ ਨੂੰ ਢਾਅ ਲਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਵੋਟਰ ਨੂੰ ਗੁੰਮਰਾਹ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਲੇਖ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵੋਟਰ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਸਮਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਸਮਾਂ ਹੈ, ਕਿੱਥੇ ਤੁਸੀਂ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਕਈ-ਕਈ ਘੰਟੇ, ਮਹੀਨਾਬੱਧੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕੋਠੀਆਂ ਦੇ, ਦਫਤਰਾਂ ਦੇ ਚੱਕਰ ਲਗਾਉਂਦੇ ਸੀ, ਅੱਜ ਇਹ ਸਾਰੇ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਹਨ, ਤੁਹਾਡੇ ਘਰਾਂ 'ਚ ਆ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਆਪਣਾ ਹਿਸਾਬ ਚੁਕਤਾ ਕਰੋ, ਹਿਸਾਬ ਚੁਕਤਾ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਹੈਸੀਅਤ, ਆਪਣੀ ਵੋਟ ਦੀ ਕੀਮਤ ਨੂੰ ਪਹਿਚਾਣੋ, ਆਪਣੇ ਗਲ੍ਹੀ-ਮੁਹੱਲੇ, ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਲਾਲਾਂ ਤੇ ਲੀਡਰਾਂ ਨੂੰ ਵੜਨ ਨਾ ਦਿਓ, ਜਿਹੜੇ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਵੋਟਾਂ ਲੈਣ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਲਾਲਚ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਆਪਣੀ ਵੋਟ ਦਾ ਸਹੀ ਫਾਇਦਾ ਲੈਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੋਟ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰ ਪੋਲ ਕਰੋ ਤੇ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰੋ, ਇਹ ਸਮਂੇਂ ਦੀ ਮੰਗ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੀਆਂ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਲੋਕਤੰਤਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵੋਟਰ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਤਾਂ ਜੋ ਵੋਟਾਂ ਦਾ ਰਾਜਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਰਾਜਾ ਬਣਿਆ ਰਹਿ ਸਕੇ। ਆਓ ਨਿਰਪੱਖ ਚੋਣਾਂ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਤ ਲੋਕਤੰਤਰ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਰਲ ਕੇ ਹੰਭਲਾ ਮਾਰੀਏ।           -ਅਜੇ ਕੁਮਾਰ  

ਨਾ ਜਾਤ ਨਾ ਜਮਾਤ

ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਹਰ ਉਸ ਨਿਆਮਤ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸਵਰਗ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਧਰਮ ਦੇ ਠੇਕੇਦਾਰਾਂ ਨੇ  ਆਪਣੇ ਸਵਾਰਥ ਹਿਤ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗੋਤਰ, ਉੱਪ ਜਾਤ, ਜਾਤ, ਜਮਾਤ, ਵਰਗ, ਵਰਣ-ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਅਜਿਹੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਸਮੇਂ ਭੇਦਭਾਵ, ਨਾ-ਬਰਾਬਰੀ ਦੇ ਘਾਤਕ ਰੋਗ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇੰਨਾ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਭਰਪਾਈ ਹਾਲੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਨੇੜਲੇ 2-3 ਦਹਾਕਿਆਂ 'ਚ ਹੁੰਦੀ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆ ਰਹੀ। ਇਸ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਲਗਾ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਮੁਗਲਾਂ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਗੁਲਾਮੀ ਦੀ ਦਾਸਤਾਨ ਸੁਣ ਕੇ ਜਾਂ ਕਿਤਾਬਾਂ 'ਚ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਰੂਹ ਕੰਬ ਉੱਠਦੀ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁਲਕਾਂ 'ਚ ਜਾ ਕੇ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦਾ ਨੌਜਵਾਨ ਇੰਨਾ ਉਤਾਵਲਾ ਹੈ ਕਿ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਉਹ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵੀ ਦਾਅ 'ਤੇ ਲਾਉਣ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਹਟਦਾ। ਕਈਆਂ ਨੇ ਤਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਸਕੇ ਭੈਣ-ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮੀਆਂ-ਬੀਬੀ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਮਾਨਵਤਾ ਦੇ ਰਹਿਬਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਚਲਾਏ ਗਏ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਹੋਂਦ 'ਚ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਆਇਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝੀਵਾਲਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਅਮਲੀ ਜਾਮਾ ਪਹਿਨਾਉਣ ਲਈ ਸਾਰੇ ਨਿਯਮ-ਉੱਪ ਨਿਯਮ, ਤੌਰ-ਤਰੀਕੇ, ਹਦਾਇਤਾਂ ਦਰਜ ਹਨ ਪਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਉੱਪਰ ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੀ, ਕਹਿਣ ਦਾ ਭਾਵ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਲੋਕ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨੂੰ ਅਮਲੀ ਜਾਮਾ ਪਹਿਨਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹਿਤ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਨਿਗ੍ਹਾ ਵਿੱਚ ਇਵੇਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਕਿ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਪਖੰਡ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਾਸਤਿਕ ਹੀ ਕਹਿਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਅੱਜ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਬਹੁ-ਗਿਣਤੀ ਨਾਗਰਿਕ ਦੁੱਖ-ਤਕਲੀਫ਼ਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਇੰਝ ਗੁਜ਼ਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕੋਹਲੂ ਵਿੱਚ ਬੀੜਿਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਾਠਕਾਂ ਨਾਲ ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਜਾਤ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਰਾਜਨੀਤੀ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਤੱਕ ਸਾਡੇ ਉੱਪਰ ਰਾਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਜੁਲਮ-ਜਬਰ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਮੁਗਲਾਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕਿਤੇ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਣ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਬੁੱਧੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ, ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਨੂੰ ਮੁੱਦੇ ਬਣਾ ਕੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਧਰਮ ਅਤੇ ਜਾਤ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਕਰਨ ਨੂੰ ਹੀ ਬਿਹਤਰ ਸਮਝਿਆ ਤੇ ਰੱਜ ਕੇ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਨੇ ਅਤੇ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਬੜਾ ਸੰਤਾਪ ਝੇਲਿਆ ਪਰ ਫਰਵਰੀ 2017 'ਚ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਰਾਜਨੀਤੀ 'ਚ ਜਾਤ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਇੰਨੀ ਭਾਰੀ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਬੰਦਾ ਆਪਣੀ ਜਾਤ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਜਮਾਤ ਦੇ ਲੀਡਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਦੇਖਣਾ ਹੀ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਕੋਈ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਜੱਟ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਕੋਈ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਹਿੰਦੂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਦਲਿਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੇ ਦਲਿਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵੀ ਕੋਈ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਚਮਾਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਵਾਲਮੀਕਿ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਮਜ੍ਹਬੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਭਗਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸਵਾਲ ਇਹ ਖੜ੍ਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ 'ਚ ਬਦਲਾਅ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਤ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠ ਕੇ ਇਸ ਵਿਚਾਰ 'ਤੇ ਲੀਡਰ ਰਾਜਨੀਤੀ ਕਰਨ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਉਹ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਕੋਈ ਵੀ ਭੁੱਖਾ ਨਾ ਸੌਵੇਂ, ਕੋਈ ਬੇਘਰਾ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਕੋਈ ਵੀ ਪੈਸੇ ਦੁੱਖੋਂ ਅਨਪੜ੍ਹ ਨਾ ਰਹਿ ਜਾਵੇ, ਹਰ ਬੰਦਾ ਆਪਣਾ ਇਲਾਜ ਕਰਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਮਰੱਥ ਹੋਵੇ, ਬੇਰੋਜ਼ਗਾਰੀ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਧੱਕੇ ਖਾਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਹੀ ਆਪਣੇ ਕੰਮ-ਧੰਦੇ ਇੰਨੇ ਵਧਾ ਲੈਣ ਕਿ ਬਾਹਰਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਵੀ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਵਪਾਰ ਕਰਨ ਨੂੰ ਤਰਜ਼ੀਹ ਦੇਣ। ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਹੋਵੇ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਦਾ ਮਾਣ-ਸਨਮਾਨ ਹੋਵੇ, ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਭੈਅ-ਮੁਕਤ ਹੋਵੇ, ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਕੋਲ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਮੌਕੇ ਹੋਣ ਤਾਂ ਜੋ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਸਰਬੱਤ ਦਾ ਭਲਾ, ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਮਹਾਰਾਜ ਜੀ ਦੀ ਸੋਚ ਬੇਗਮਪੁਰਾ ਵਸਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਡਾ. ਬੀ. ਆਰ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦਾ ਪੰਜਾਬ ਬਣ ਸਕੇ। ਫੈਸਲਾ ਅਸੀਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਰਲ-ਮਿਲ ਕੇ ਕਰਨਾ ਹੈ ਤੇ ਰਲ ਕੇ ਪਹਿਰਾ ਦੇਣਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦਾ ਸਮਾਜ ਨਾ ਜਾਤ ਨਾ ਜਮਾਤ।                                                                 -ਅਜੇ ਕੁਮਾਰ