'ਖੋਹ ਲਓ ਆਪਣੇ ਹੱਕ'

ਕਹਾਣੀਆਂ, ਚੁਟਕਲੇ, ਲੋਕ ਕਥਾਵਾਂ, ਮੁਹਾਵਰੇ ਅਤੇ ਲੋਕ ਗੀਤ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅਟੁੱਟ ਹਿੱਸਾ ਹਨ, ਇਹ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸਮਝਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਰਸਤੇ ਦਿਖਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਬੈਠੇ-ਬੈਠੇ ਇਕ ਪੁਰਾਣੀ ਕਹਾਣੀ ਯਾਦ ਆ ਰਹੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਸ਼ਾਇਦ ਕਈ ਵਾਰ ਸੁਣਿਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਕ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਘੁਮਿਆਰ ਅਤੇ ਧੋਬੀ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਖੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਕੱਪੜੇ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡਿਆਂ ਨਾਲ ਲੱਦ ਕੇ ਰੋਜ਼ ਸ਼ਹਿਰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਇਕ ਪਾਸੇ ਘੁਮਿਆਰ ਆਪਣੇ ਖੋਤੇ 'ਤੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਭਾਂਡੇ ਰੱਖਦਾ ਤਾਂ ਜੋ ਕਿਤੇ ਹੁਲਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਭਾਂਡੇ ਟੁੱਟ ਨਾ ਜਾਣ। ਬੜੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਥਾਪੀਆਂ ਦਿੰਦਾ ਖੋਤੇ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਵੱਲ ਲਿਜਾਂਦਾ। ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਧੋਬੀ ਆਪਣੇ ਖੋਤੇ 'ਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੱਪੜੇ ਲੱਦ ਦਿੰਦਾ ਤੇ ਮਾਰ-ਮਾਰ ਸੋਟੀਆਂ ਸ਼ਹਿਰ ਵੱਲ ਤੁਰ ਪੈਂਦਾ। ਦੋਹਾਂ ਖੋਤਿਆਂ ਦੀ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਯਾਰੀ ਪੈ ਗਈ, ਘੁਮਿਆਰ ਦਾ ਖੋਤਾ ਧੋਬੀ ਦੇ ਖੋਤੇ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਂਦਿਆਂ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਤੂੰ ਕਿਹੜੇ ਕੁੱਤੇ ਕੰਮ 'ਚ ਫਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈਂ, ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਦੇਖ ਮੇਰੇ 'ਤੇ ਮਾਲਕ ਨਾ ਕੋਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਜ਼ਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਹੀ ਕਦੇ ਸੋਟੀ ਦੀ ਮਾਰ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਮਜ਼ੇ-ਮਜ਼ੇ ਕੰਮ ਕਰੀਦੈ ਤੇ ਇਕ ਤੂੰ ਹੈਂ, ਵਜ਼ਨ ਚੁਕ-ਚੁਕ ਕੁੱਬਾ ਹੋ ਗਿਐਂ ਤੇ ਖਾ-ਖਾ ਸੋਟੀਆਂ ਬੁਰਾ ਹਾਲ ਹੋ ਗਿਐ। ਛੱਡ ਧੋਬੀ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਕੋਈ ਚੰਗਾ ਕੰਮ ਕਰ ਲੈ। ਕੋਈ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸਵਾਰ ਲੈ। ਧੋਬੀ ਦੇ ਖੋਤੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਚਿਹਰੇ 'ਤੇ ਕਮੀਨੀ ਜਿਹੀ ਮੁਸਕਰਾਹਟ ਲਿਆਉਂਦਿਆਂ ਦੱਸਿਆ ਯਾਰਾ ਤੈਨੂੰ ਕੀ ਪਤਾ ਅੰਦਰਲੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ, ਤੂੰ ਕੀ ਜਾਣੇ ਮੈਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਨਾਲ ਧੋਬੀ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦਾ ਪਿਆਂ। ਅੱਜ ਤੂੰ ਦਿਲ ਦੀ ਗੱਲ ਛੇੜ ਲਈ ਤੇ ਹੁਣ ਸੁਣ ਲੈ, ਧੋਬੀ ਦੀ ਕੁੜੀ ਬਹੁਤ ਸੋਹਣੀ ਹੈ, ਇਹ ਧੋਬੀ ਰੋਜ਼ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀ ਕੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਹਰ ਵਾਰ ਆਪਣੀ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਹੀ ਗੱਲ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੇਰੀ ਅਕਲ ਠਿਕਾਣੇ ਲਾਉਣ ਲਈ ਮੈਂ ਤੇਰਾ ਵਿਆਹ ਕਿਸੇ ਖੋਤੇ ਨਾਲ ਕਰ ਦੂੰ। ਮੈਂ ਸੋਚਦਾਂ ਹਾਂ ਕਿ ਘਰ ਦਾ ਖੋਤਾ ਛੱਡ ਧੋਬੀ ਕਿਤੇ ਬਾਹਰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਾਊ, ਕਦੇ ਨਾ ਕਦੇ ਤਾਂ ਧੋਬੀ ਕੁੜੀ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਹੀ ਦਊ। ਇਸੇ ਉਮੀਦ 'ਤੇ ਮੈਂ ਧੋਬੀ ਦਾ ਸਾਥ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦਾ। ਦੋਸਤੋ! ਜ਼ਰਾ ਗੌਰ ਕਰਕੇ ਵੇਖੋ ਸਾਡੇ ਵੀ ਹਾਲਾਤ ਕਿਸੇ ਧੋਬੀ ਦੇ ਖੋਤੇ ਨਾਲੋਂ ਖ਼ਾਸ ਚੰਗੇ ਨਹੀਂ। ਅਸੀਂ ਵੀ ਗਰੀਬੀ-ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਦਾ ਬੋਝ ਤਾਂ ਚੁਕ-ਚੁਕ ਥੱਕ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ। ਚਾਹੇ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਪਿਛਲੇ 60 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੋਟ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ ਪਰ ਹਰ ਵਾਰ ਝੂਠੇ-ਮੂਠੇ, ਲਾਰੇ-ਲੱਪੇ ਲਾ ਕੇ ਨਾ ਪੂਰੀਆਂ ਹੋ ਸਕਣ ਵਾਲੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਦਿਖਾ ਸਾਡੀਆਂ ਵੋਟਾਂ ਮੋਮੋਠਗਣੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣਾ ਤਥਾਕਥਿਤ ਲੀਡਰ ਖੋਹ ਲਿਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਫਿਰ ਵਿਚਾਰਗੀ ਦੇ ਹਾਲਾਤ 'ਚ ਬੈਠੇ ਅਗਲੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਕੋਈ ਨਹੀਂ! ਅਗਲੀਆਂ ਚੋਣਾਂ 'ਚ ਆਉਣਾ ਤਾਂ ਫਿਰ ਇਹਨੇ ਇੱਥੇ ਹੀ ਹੈ। ਕੁਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਜਿਸ 'ਤੇ ਵੀ ਅਸੀਂ ਯਕੀਨ ਕੀਤਾ, ਉਸੇ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਧੋਖਾ ਦਿੱਤਾ। ਠੱਗਾਂ ਦੇ ਰੂਪ-ਰੰਗ ਭਾਵੇਂ ਵੱਖਰੇ-ਵੱਖਰੇ ਹਨ, ਪਾਰਟੀਆਂ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਦੱਬਿਆਂ-ਕੁਚਲਿਆਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਨੀਅਤਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮਾੜੀਆਂ ਹਨ। ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸਾਡੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋਵੇ। ਅਸੀਂ ਵੀ ਸੁੱਖ ਦਾ ਸਾਹ ਲੈ ਸਕੀਏ। ਅਸੀਂ ਵੀ ਇੱਜ਼ਤ-ਮਾਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜੀਅ ਸਕੀਏ। 'ਅੱਛੇ ਦਿਨ ਆਨੇ ਵਾਲੇ ਹੈਂ' ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਲਗਾ ਕੇ ਕਦੇ ਬੀ. ਜੇ. ਪੀ. ਸਾਨੂੰ ਲੁੱਟ ਲੈਂਦੀ ਹੈ, ਕਦੇ ਮੁਫ਼ਤ-ਆਟਾ ਦਾਲ ਦੇ ਕੇ ਅਕਾਲੀ ਸਾਡੀਆਂ ਵੋਟਾਂ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਕਦੇ ਗਰੀਬੀ ਹਟਾਓ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਦੇ ਕੇ ਕਾਂਗਰਸ ਸਾਨੂੰ ਬੇਵਕੂਫ਼ ਬਣਾ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਜਿਸ ਪਾਰਟੀ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮੀਦਾਂ ਸਨ, ਲੱਗਦਾ ਸੀ ਇਹ ਸਾਡੀ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਹੈ, ਇਹ ਜ਼ਰੂਰ ਸਾਡੇ ਦੁੱਖ-ਦਰਦ ਪਹਿਚਾਣੇਗੀ। ਉਸ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਵੀ ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਸਾਨੂੰ ਨਾ-ਉਮੀਦ ਹੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਦੋਂ ਤੱਕ ਝੂਠੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਅਸੀਂ ਖੋਤੇ ਦੀ ਜੂਨ ਹੰਢਾਉਂਦੇ ਰਹਾਂਗੇ? ਕਦੋਂ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੀਡਰਾਂ ਦੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਾਂਗੇ? ਕਦੋਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀਆਂ ਖਿਲਾਫ਼ ਆਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਕਰਾਂਗੇ?ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 2017 'ਚ ਮੁੜ੍ਹ ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਵਕਤ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਡੇਢ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਵਖਵਾ ਰਹਿ ਗਿਐ ਆਉਂਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਨ ਲਈ। ਅਜੇ ਵੀ ਵਕਤ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕੋਈ ਠੋਸ ਨੀਤੀ ਅਖ਼ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਵੋਟ ਦਾ ਸਹੀ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰੀਏ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਯਕੀਨ ਮੰਨੋ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਹੱਥਾਂ 'ਚ ਤਾਕਤ ਜਾਵੇਗੀ, ਜਿਹੜੇ ਹੱਥ ਪਿਛਲੇ 60 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਲੁੱਟਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਲੁੱਟਣ ਵਾਲੇ ਹੱਥ ਸਿਰਫ ਆਪਣਾ ਘਰ ਭਰਨਾ ਹੀ ਜਾਣਦੇ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਨਿਗ੍ਹਾ ਮਾਰੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਜਿਹੇ ਚਿਹਰੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣਗੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਡੇ ਹੱਕਾਂ 'ਤੇ ਡਾਕਾ ਮਾਰ ਆਪਣੀਆਂ ਕੁੱਲੀਆਂ ਨੂੰ ਮਹਿਲਾਂ 'ਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਡੰਗ-ਟਪਾਊ ਰੋਟੀ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਹਰ ਦਿਨ, ਹਰ ਪਲ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹਾਂ। ਸਾਡੇ ਬੱਚੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਹਨ। ਦਵਾਈ ਦੀ ਕਮੀ ਸਦਕਾ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਸਾਡੇ 'ਤੇ ਹਾਵੀ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਚੰਗਾ ਪਾਉਣ, ਚੰਗੇ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਅਤੇ ਚੰਗਾ ਖਾਣ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਤਰਸ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਸਮਾਂ ਫੈਸਲੇ ਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜਾਂ ਤਾਂ ਖੋਤੇ ਦੀ ਜੂਨ 'ਚ ਪੈ ਸੁਪਨੇ ਦੇਖੀਏ ਜਾਂ ਹੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਵਕਤ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਆਪਣੇ ਹੱਕ ਖੋਹ ਲਈਏ। 

- ਅਜੇ ਕੁਮਾਰ